Son haftalarda hem küresel hem de içerideki siyasi gelişmelere bağlı olarak mali piyasalarda artan oynaklık borsa, faiz ve kur dengelerini altüst etti. Bir taraftan Merkez Bankası (MB) dolar satış ihaleleri ile kur ateşini düşürmeye çalışırken, diğer taraftan SPK ve BDDK aba altından sopa göstererek aracı kurum ve bankaların "yaramazlık yapmasını" engellemeye çalıştı. Tabii, her iki düzenleyici kurumun piyasa aktörlerinden borsanın düşüş, kurların yükselişinin hesabını sorması ne kadar doğru tartışılır.
Neyse... Kur ve faizlerin geldiği noktayı ve kısa vadede nasıl bir patika izleyecekleri olasılığını değerlendirelim...
Ekonomik ve siyasi unsurlara bağlı olarak yabancı sermayenin risk algısındaki değişmeler menkul kıymet pozisyonlarından çıkıp likit kalma, hatta dövize dönüp tamamen çıkış yapma isteğine neden olmuştu. Hisse senetlerindeki satış furyası BİST 100 endeksinin 93 bin zirvesinden 71 bin sınırına kadar inmesini, tahvil satışları ise faiz oranlarının neredeyse iki kat artmasını sağlamıştı. Dolar 1.95'i, euro 2.50'yi aşmıştı.
Merkez Bankası ilk aşamada kurda başlayan hareketlenmenin geçici olduğuna inandı ve satışa başlamakta gecikti. Yine hareketi küçümsemesi yüzünden satış ihalelerini 50 milyon dolar gibi düşük seviyede tuttu. Sonra talebe yetişebilmek için günde 7 kez ihale yaptığı oldu. Sonuçta, FED Başkanı Bernanke'nin açıklamalarından bugüne kadar toplam 6.1 milyar dolar satış gerçekleştirdi. 6 milyar dolar, Merkez Bankası kullanılabilir rezervlerinin kabaca yüzde 15'ine denk geliyor. Altın hariç 110 milyar dolar var rezervinde. Ancak, bunların 70 milyar doları bankaların zorunlu karşılık için verdikleri emanet paralar. Dolayısıyla, kullanılabilir yani kendine ait olan 40 milyar dolar.
MAKAS İYİCE AÇILDI!
Birinci sorun şu; bu kadar satışa rağmen kurun ateşi düşmedi. Düşmeyecek de... Çünkü, kur artış beklentisi dolara talep yaratıyor. Özellikle de kur riski taşıyan döviz borçluları açısından. Tabii ki ithalatçılar da... İkincisi, tahvil faiz oranları ile borç verme ve politika faiz oranı arasındaki farkın iyice genişlemiş olması. Geçen hafta Merkez Bankası'nın döviz satışı ile bu işin içinden çıkamayacağının, TL faiz silahını kullanmak zorunda olduğunun altını çizmiştik. Bu hafta başında Başkan Başçı'dan açıklama geldi. Gelecek hafta Salı günü yapacakları "Para Politikası Kurulu" toplantısına atıfta bulunarak, alınacak kararların şunlar olabileceğini dile getirdi yazılı açıklama ile. Borç alma ve borç verme faiz oranları ile oluşturduğu faiz koridorunu genişletebiliriz. Büyük olasılıkla piyasa yapıcıları için yüzde 6, diğer bankalar için yüzde 6.5 olan faiz koridorunun üst bandı 50 ya da 100 baz puan yükseltilebilir. Hatırlayalım... Merkez Bankası bankaları iki kanaldan fonluyor. Haftalık repo olan yüzde 4.5 faiz ile ve yüzde 6-6.5 olan borç verme faiz oranından. Sıkılaştırma yaptığında çoğunlukla borç vermeyi, az miktarda politika faizini kullanıyor. Genişlemede ise tam tersi. Ya da istisnai gün uygulayıp tamamen yüzde 6'dan veriyor likiditeyi. Böylece ortalama fonlama oranını belirlediği seviyeye taşımış oluyor. Eğer haftaya faizi yukarı çekerse, paranın dolar yerine TL'ye gitmesini sağlayacak ve kurların ateşini alacak.
REESKONT KREDİLERİ
Başkan Başçı'nın verdiği diğer kritik mesaj ise ihracatçıları rahatlatmayı amaçlıyor. Eximbank tarafından ihracatçılara sağlanan reeskont kredi miktarı 2 katına çıkarılacak. Bu arada reeskont kredisinin anlamını atlamayalım; İhracat belgesi veya ruhsatnamesi sahibi işletmelere, ihracı yasaklanan malların dışında kalan Türk menşeli bütün malların hiçbir belge aranmaksızın, serbest dövizle ihracı taahhüdü karşılığı kullandırılmak üzere bankalara tahsis edilen bir kredi türü. Bu kredilerin önemli bir katkısı da var; vergi, resim ve harç istisnasından yararlanabiliyor ihracatçılar.
Sözün özü, Başkan Başçı ateş daha da yükselmesin düşüncesiyle bir hafta beklemeden kurulun alacağı kararları bugünden açıkladı. Doğru da yaptı. 1 hafta kısa süre değil... Faiz ve kurlarda daha direnç oluşmasına neden olabilecek bir süre...
