Kur hareketi sadece Türkiye değil, diğer gelişmekte olan ülkelerinin de gündeminin ilk sırasına yerleşti. Anlaşılan çok duracağız konu üzerinde. Hafta başında TL dolar kurunun 2.01'lere inmesi içimize su serpmiş, kurun ateşi düştü umuduna kapılmıştık. Bugün yeniden 2.04'ün üzerine çıktı. Anlaşılan o ki, piyasalarda sular kolay durulmayacak. Sihir bozulmuş gibi görünüyor. Borsanın yükselmesi, faizlerin ve kurların belli seviyenin altına inmesi için bir süre daha bekleyeceğiz anlaşılan...
Merkez Bankası Başkanı hepimizin kafasını karıştırdı yaptığı açıklamalarla. Hem deneyimi olan bir başkan hem de değerli bir akademisyen... Böylesine iddialı konuşunca sözleri bir çırpıda yabana atılamıyor. Politikacı olsa anlarız. Dalgalı kur rejimi benimsemiş bir Merkez Bankası var. Üstelik bugüne kadar kesinlikle dikkat edilmiş ve kur hedefi rakamsal açıdan telaffuz edilmemiş. Başçı çıkıyor "yıl sonunda 1.92'ye gerileyecek, kurların belini kıracağız" diyebiliyor. Hangi araç veya araçlarla bunu başaracağını da belirtmiyor.
Açıkçası tahmini bizlere bıraktı. O zaman bizde tahmin etmeye çalışalım...
NEREDEN GELECEK?
Yanıt çok net... Piyasaya yüksek miktarda döviz girişi olursa Başçı'nın hedefi tutar. Yani TL dolar kuru 1.92'lere gelebilir. Bu iddialı seviyeye nasıl ve hangi araçlarla ulaşılacağından öte aslında kritik soru şu; "20 milyar ya da üstünde bir tutarından nereden ve nasıl geleceği?"
İlk akla gelen olasılık son 10 yıldır olduğu gibi yabancı sermaye akımlarının artarak devam etmesi. Peki, yabancı sermayede iştah kaldı mı? Hayır, zaten iştahları kapandığı için bırakın gelmeyi fırsat buldukça çıkmayı tercih ediyorlar. Hele bir de sınırımızda ABD'nin içinde bulunduğu askeri bir operasyon yaparsa kalanların da en kısa sürede gitme olasılığı artıyor. Malum, ABD'nin büyük fedakarlıklarla demokrasi götürme konusunda ne kadar başarılı olduğunu yabancı sermaye de iyi biliyor. Bu yüzden yabancı sermayenin iştahsızlığı bayağı sürebilir.
Olasılığı en yüksek olan yabancı sermaye şıkkını elediğimize göre piyasaya döviz girişi hangi kanaldan olabilir dersiniz? Birincisi Merkez Bankası'nın rezervlerinden döviz satışları ile söz konusu olabilir. Ama bu şıkkı da hemen eliyoruz. Çünkü, rezervlerimizi eskitmeden bu işi başaracağız demişti Başkan Başçı. İkincisi, belli dönemlerde özellikle 2008 krizi sonrası "ödemeler dengesinin net hata ve noksan" kaleminde görünen kaynağı belli olmayan döviz girişi izleyebiliriz. Buradan gelen dövizin bir kısmının sınır ticaretinden bir kısmının ise gümrüklerde ya
da limanlardaki beyan veya diğer maddi hatalardan olduğu açıklanabiliyor Merkez Bankası tarafından ancak kalan büyük kısmı göz ardı ediliyor. Bu yüzden fazla deşmeden üçüncü alternatife geçelim. Türklerin yurtdışındaki dövizlerini getirmelerini sağlayacak "Varlık Barışı" yoluyla tahminlere göre 20 milyar dolar civarında giriş bekleniyor. 2008 krizinde 47 milyar TL büyüklüğüne ulaşılmıştı. Bu sefer 50 milyar civarında bir beyan olduğunu biliyoruz. Bunun ne kadarı gerçekleşir bekleyip göreceğiz.
KOLEKTİF AKSİYON
TL faizleri gibi diğer araçlara daha önceki yazımda değinmiş, bunlara da başvurmayacağının altını çizmiştim.
Son olarak biraz hayalperest görünse de Reuters'de çıkan habere atıfta bulunalım. Dolardan olumsuz etkilenen 12 ülkenin paralarını birleştirerek dolara darbe vuracakları açıklaması göze çarpıyor. Daha önce başta BRIC ülkeleri olmak üzere son yıllarda hızlı yol alan ve küresel ekonomilerde söz sahibi olan ülkeler doların hegemonyasını yıkacak adımlar atmaya çalışmışlardı. Dış ticarette, doğal kaynak ticaretinde bankacılık sisteminde dolar yerine başka para birimleri kullanma, yeni bir parasal alan yaratma gibi denemeleri olmuştu. Dolayısıyla, buradan da kısa vadede bir şey çıkması hiç de kolay değil.
Sözün özü, kurla ilgili iddialı hedefi teyit edecek bir bulgu yakalayamıyorum. Yine de, Merkez Bankası'nın kalitesini, Başçı'nın başarılı başkan ve akademisyen kimliklerini göz önünde bulundurarak umutla ama tabii ki hayretle yılsonunda hedefin neresine geleceğimizi merakla bekleyeceğim...
