Nereden başlamak lazım 2020 yılını anlatmak için bilmiyorum.
Avustralya'da başlayan yangın adeta diğer yangınlara dönüşerek dünyaya yayıldı.
Böyle fırtınalı bir yıldı ki bir dizi doğal afet bile korona virüs gölgesinde kaldı. Yüzyılda bir insanlığın başına gelen bulaşıcı hastalık geçen seneye denk gelince, her açıdan zor bir yıl yaşamak zorunda kaldı tüm ülkeler.
Hiç alışagelmediği bir ekonomik kriz yaşamak zorunda kaldı küresel ekonomi. 1929 Büyük Buhran dahil tüm bölgesel ve küresel krizler, ekonomik koşullardan ya da piyasa gelişmelerinden kaynaklanmıştı. Ancak bu sefer tamamen sağlık tarafında yaşananlar zorunlu olarak ekonomik krizin zeminini oluşturdu. Başta hizmet olmak üzere temasın yoğun olduğu sektörler daha önce görmediğimiz şekilde kapatıldı. Daha doğrusu İngilizceden çevirirsek "kilit" vuruldu.
Şu gerçeğin altını çizmekte fayda var: bankaları inanılmaz proaktif davranarak zaman kaybetmeden para politikalarını mümkün olduğunca genişlettiler. Özellikle FED'in hızlı aksiyon alması uluslararası ödemeler sistemini ve belli pozisyonların netleştirilmesi konusunda rahat bir nefes aldırdı ekonomi aktörlerine. Panik haliyle pozisyonların kapatılmasında piyasalar ellerinde olan altın başta olmak üzere, her varlığı dolara çevirmeye çalıştılar. Panikleyen birisine nasıl hemen su içirilirse gelişmiş ülke merkez bankaları da likiditeyi vererek ekonomileri ve piyasaları biraz rahatlattılar. Merkez Bankalarının yanı sıra maliyeler de devreye girerek bir taraftan doğrudan gelir transferleri ile diğer taraftan vergisel teşviklerle firmaların hane halkının nakit akımlarına katkı yapmaya çalıştılar.
BÜYÜME VE İŞSİZLİK
Büyüme oranları açısından iniş çıkışlı bir yıl oldu. Ülkelerin iç talepleri gerilediği gibi, dış talepten de yeterli payı alamadılar.
Çünkü küresel dış ticaret 2020'nin ilk yarısında yüzde 13.4 geriledi. İkinci yılın ikinci yarısında kısmen toparlansa da "ticaret büyüme" göstergesi PMI 10'un da altına inerek tarihi dip seviyesini gördü.
Tüm ülkeler gibi Türkiye de ikinci çeyrekte küçüldü. Yüzde 9.9 küçülmenin ardından ise yüzde 6.7 büyüme hızına çıkabildi.
ABD bu kadar ekonomik önleme rağmen ikinci çeyrekte yüzde 9, üçüncü çeyrekte ise kısmen toparlanma ile yüzde 2.8 küçüldü. Genelde gelişmiş ülkeler benzer büyüme resmi çizdiler. Almanya ve Fransa sırasıyla yüzde 11.3 ve yüzde 18.9 küçüldüler. Üçüncü çeyrekte ise benzer performans ile yüzde -4 orana geldiler.
Hemen hemen tek küçülmeyen ülke Çin oldu. İkinci ve üçüncü çeyrekte yüzde 3.2 ve 4.9 büyüme hızına ulaşabildiler.
Büyüme performansları potansiyel seviyelerin altında kalınca doğal olarak işsizlik oranları da zirve yaptı. Yüzde 4'ün altına indirmeyi başaran ABD'de yeniden yüzde 6.9'a yükseldi. Yine de büyüme oranı ile ilişkilendirildiğinde işsizliğin fazla artmadığını söyleyebiliriz. AB bütününde oran yüzde 7.9 seviyesinde gerçekleşti ki bu da fena sayılmaz yüksek küçülme sonuçlarına göre.
ALTIN VE BORSA TERCİH EDİLDİ
Son olarak piyasalarda neler olduğuna değinelim... Önce gelişmiş ardından gelişmekte olan ülke borsaları, beklentilerin üzerinde performans yakaladılar. Tarihi dipten sonra tarihi zirveler geldi. Birinci nedeni olağanüstü küresel likiditenin altından kalan kısmı, borsalara aktı. İkinci nedeni de pandemi yüzünden yeni alışkanlıkların ön plana çıkardığı sektörler lokomotif görevi gördü. Altın 2011'de gördüğü 1900 dolar zirvesinin de üzerine çıktı. Bitcoin ve altcoinler de tasarruf sahiplerinin gündemine iyi bir seçenek olarak girdi. Büyük olasılıkla 2021 kripto paraların yılı olacak gibi görünüyor.
Siz değerli okurlarımın yeni yılını en içten dileklerimle kutlarım. Normal hayatımıza döndüğümüz pandemisiz sağlıklı ve mutlu seneler...