Fiyatlarındaki dalgalanmalar gibi tartışmalar ve yorumlar da alevlendi kripto para cephesinde. Önce Türkiye'den ses yükseldi, ardından hafta sonu yine bazı beklentilerin daha şiddetli dile getirilmesi ile sert satışlar geldi. Bitcoin yüzde 15'lere diğer bazı altcoinler ise yüzde 20-30'lar civarında değer kayıplarına uğradılar. Her konuda olduğu gibi kripto paralarda da sonuç üzerinden yorumlar başladı. Neden düştü? Çünkü Çin'de en fazla madenciliği yapılan bölgede elektrikler kesildi, bu da arzı olumsuz etkiledi bunun için fiyatlar düştü. Başka? Amerika ve Avrupa merkez bankaları bizdeki gibi önlemlere başvurabilirler onun için fiyatlar düştü.
Benim en çok dikkatimi çeken yorumlar çoğunlukla fiyat hareketlerinin sayısal analizleri oluyor. Yüzde 15 artış nasıl doğal karşılanıyor ise yüzde 15 düşüş de kayda değer bulunmuyor.
Bu doğal deniyor. Matematikte tuzak soru vardır. Bir malın değeri yüzde 100 arttığında yeniden eski değerine getirmek için yüzde kaç düşüş gerekir?
Tabi A şıkkına yüzde 100 yanıtı konuyor ve hemen birçok kişi tuzağa düşüyor. Oysa bir değeri yüzde 100 aşağı çekerseniz kocaman bir sıfır olur. Dolayısıyla yüzde 15'lik düşüş yüzde 15'lik yükselişten çok daha fazla anlam ifade eder. Hafta sonu gerek bitcoinin gerekse diğer altcoinlerin yüzde 15'ler civarındaki kayıpları göz ardı edilmeyecek kadar fazladır.
DÜZENLEMELER GELECEK
Neyse... İlginç bir noktaya doğru geliyor kripto paralar.
Kaçınılmaz olarak her ülke hukuki altyapısını inşa edecek.
Malum sanal varlık olduğu ve transferinin çok kolay yapılması bu tür paraların kötü amaçlı kullanımı için uygun zemin oluşturuyor. Kara paranın aklanması ve terörün finansmanı gibi ülkelerin hassas oldukları ve bu konuda hazırlanmış uluslararası sözleşmelere imza attıkları gerçeğini dikkate aldığımızda ülkelerin yetkili otoritelerince düzenlemelerin yapılacağını bekliyorduk. Yakın zamanda Avrupa Merkez Bankası Başkanı Lagarde da benzer sinyaller vermişti.
Hafta sonu Merkez Bankası da kripto paralarla ilgili aldığı kararı duyurdu. İçerdiği riskler sıralanıp 6493 sayılı kanundaki yetkisini kullanarak bu tür varlıkların ödemelerde kullanılamayacağını kamuoyu ile paylaştı.
Düzenlemelerin çok büyük oranda kripto paraların hareket alanını daraltacak yönde olacağı kesin. Bir de düzenlemelerde kayıt altına alma konusu da ön plana çıkarılırsa nefes almaları da zorlaşabilir. Şu gerçek ağır ağır ortaya çıkıyor. Kripto para olarak tanımlanan sanal ve şifreli ödeme ve yatırım araçları büyük olasılıkla paradan öte bir varlık olarak yoluna devam edecek gibi görünüyor. Yine büyük olasılıkla varlık olarak da kendine fazla manevra alanı bulamayabilir. Örneğin yatırım ve bireysel emeklilik fonları gibi kurumsal yatırımcıların portföylerine dâhil edebilmelerinin önü açılmayabilir.
GERÇEK DEĞERLERİ YOK
Bir sorun daha var. Kripto paraların değerlemesi yani gerçek değerinin hesaplanması mümkün değil. İçsel değeri olmadığı için bulunduğu fiyat düzeyi değerli mi ya da değersiz mi? diğer bir deyişle ucuz mu ya da pahalı mı kararı vermek kolay değil. Sadece teknik analiz ile izleyeceği fiyat patikası kısmen tahmin edilebilir.
20 Aralık 2017'de bitcoin 19.345 dolar ile zirve yapmış, sadece bir yıl sonra 3.400 dolarlara kadar gerilemiş. 2017'de bıraktığı 19 bin zirvesini ancak geçen senenin Kasım ayında yakalayabilmiş.
Sonrası malum... 4-5 ayda yüzde 231 artarak 60 bin doların üzerine çıktı.
Geçen hafta bir dergi röportaj yaptı. İlk soruları neden gençlerde ikincisi de Türkiye'de bu kadar yaygın olduğu idi. Aslında aynı sorular hisse senetleri için de sorulmalı. Hisse senedi alan tanıdıklar telefon açıyor geçen hafta aldım halen yükselmedi ne yapayım satayım mı? diye soruyorlar.
Bu yaklaşımın ardındaki gerçeği tahmin etmek zor olmaz sanırım. Hızlı ve kısa yoldan para kazanmak. Keşke hayat bu kadar kolay olsaydı. Sanırım yazımın sonunda benden bir tahmin bekliyorsunuz.
İzninizle tahmin yapmayayım.
Lakin bu tahmin değil fal bakmanın ötesine gitmez.