Yıllardır bu soru yanıt arar. Beş bin ton ile 3 bin ton arasında olduğu tahmin edilen ve mali sistem dışında atıl olarak duran altınlar 1990'ların ortalarından bu yana çeşitli girişimlerle yastık altından çıkarıp mali sisteme entegre edilmeye çalışılıyor. Bu ay itibarıyla uygulamaya giren daha kapsamlı bir proje ile bir deneme daha yapılacak.
Üç temel sacayağı üzerine inşa edilmiş yeni sistem. Birincisi "kuyumcu altın değerleme sistemi". Sistemde yetkilendirilmiş kuyumcular sadece belirlenmiş değil her gün ve açık olduğu sürece yastık altından gelen altınların değerlemelerini yapacaklar. Tabi daha sonraki itilaf olasılığına karşın bu süreç tamamen kayıt altına alınacak. Eğer altın sahibi için değerleme uygun ise hem bu sistemin hem de hesabın açıldığı bankanın onay kodları girilerek altın teslimatı gerçekleştirilmiş oluyor. Sistemin başarılı olması için bazı teşviklerle de destekleniyor. Kuyumcular tarafından yapılan değerleme hizmet bedeli ödenmiyor. Altın hesabı da normal mevduat hesapları gibi 150 bin liraya kadar Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu güvencesi altında. Aynı zamanda hesaptaki altınlar karşılık olarak gösterilip kredi kullanılması da mümkün olabiliyor.
KAZANDIRAN ÇEYREK HESAPLAR
İkincisi Darphane çeyrek altın sistemi...
Darphane'nin ürettiği cumhuriyet altınlarının tüm boyutları istenildiği adette bankalarda çeyrek hesap ya da kazandıran çeyrek hesaplarda değerlendirilebilecek.
Bu sistemde kuyumcular devrede olmayacak. Yetkilendirilmiş bankalar ve bankaların da belirlediği şubelerde getirilen çeyrek, yarım, tam, iki buçukluk ve beşlik altınlar onaylandıktan sonra hesaba dahil edilecek. Çeyrek hesaplar oldukça esnek tasarlanmış. Hesap sahipleri hesaplara yatırdıkları altın birikimlerini geri alabilecekler. Üstelik Darphane tarafından yeni üretilmiş olan aynı altın türünden...
Sadece bankaya birkaç gün öncesinden bildirmek gerekiyor.
Üçüncüsü ise altın değerleme sistemi...
Kuyumcu altın değerleme sistemi gibi adımlarla süreç tamamlanıyor. Bunda bankaların şubelerinde değerlemesi yapılıyor.
Aslında farklı bir sistem gibi tanımlanması ne kadar doğru tartışılır.
SİSTEME GÜVEN DUYMAK GEREK
Sistemin nasıl işleyeceği ve avantajlarını günlerdir okuyorsunuz. Yazımın başında belirttiğim gibi 90'ların ortalarından beri deneniyor atıl altınların sisteme kazandırılması.
1994 yılında İstanbul Altın Borsası'nın kuruluş çalışmaları sırasında ilk biz başlatmıştık. O günden bu yana yöntemler değişmedi. Zaten Amerika'yı yeniden keşfetmeye gerek yok. Yaklaşık 200 milyar doların üzerindeki altınların sadece yüzde 10-15'nin bile yastık altından çıkarılamamasının nedeni ne yatırım araçları ne getiriler ne de değerleme zorlukları.
Sorun tamamen güven... Altın sahipleri kiralık kasa parası vermek ister mi? Evde tutup çalınma riskini göz önüne alır mı?
Ne yazık ki kiralık kasa parası da veriyor, çalınma riskini de göz önüne alıyorlar.
Çünkü bekledikleri güven tesis edilemiyor.
Bu sefer edilebilir mi? Bir soru daha var yanıtlamamız gereken. Tasarruf sahipleri neden altını tercih ediyorlar, dolar gibi?