Küresel enflasyon tehditlerini artırdıkça gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler fiyat ve tabi ki finansal istikrarı korumak amacıyla "sıkılaştırıcı yönde" para ve maliye politika setine başvurmaya çalışıyorlar. ABD ve İngiltere hâlihazırda politika faiz oranlarını yüzde 1'lere yükseltmiş durumdalar. İsviçre ve Japonya merkez bankaları negatif faiz politikasına şimdilik devam ederken Avrupa Merkez Bankası da uzun süredir koruduğu sıfır seviyesini terk etmeye hazırlanıyor.
Merkez bankaları enflasyon oranlarının makul seviyeleri aşması ve fiyat istikrarını tehdit etmeye başladığı noktadan itibaren başta para politikalarını sıkılaştırıyorlar.
Tabi sıkılaştırma sadece merkez bankalarının politika faiz oranlarını artırmakla sınırlı kalmıyor. Aynı zamanda parasal tabanın ve kredi kanallarının daraltılması yönünde alınan bazı önlemlerle de parasal sıkılaştırmaya önemli katkı yapıyor.
İLK SIRADA ENFLASYON VAR
Avrupa Merkez Bankası politika faiz oranını yüzde 0'da tutsa dahi kredi büyümesi yüzde 4,5'larda kalıyor. Avrupa Birliği ülkeleri içinde en fazla kredi büyümesine sahip ülke yüzde 9,2 ile Yunanistan. Bu arada Asya'dan ekleme yapayım; Çin ve Hindistan'ın nüfuslarından dolayı büyüme potansiyelleri de yüksek olduğu için onlar biraz büyümeyi ihmal etmeyecek bir parasal sıkılaştırmayı tercih ediyorlar. Buna rağmen iki ülkedeki kredi büyüme oranı sırasıyla yüzde 11,4 ve 11,1 düzeyine çıkıyor.
Cari açıkların milli gelirlerine oranı, dış borç stokunun milli gelire oranı, risk göstergesi CDS puanları, merkez bankalarının bağımsızlık düzeyleri uzatmayayım merkez bankalarının şeffaf bir şekilde uyguladıkları iletişim politikaları ve bunun sonucunda parasal aktarım mekanizmalarının sağlık çalışması gibi unsurlar Avrupa'da düşük faiz oranını tolere edebiliyor.
Yine de Avrupa Merkez Bankası artık geçici olmadığını bir süre baş ağrıtabilecek enflasyon sorununun öncelik listesinin ilk sırasına koyarak faiz artırımına gitmek istiyor.
Sadece zamanlaması konusunda karar verebilmiş değil. Euro Bölgesinde manşet enflasyon yüzde 7,4'den yüzde 7,5'e çıkarken AB bölgesindeki sıçrama daha belirgin oldu geçen ay. Avrupa Bölgesinde enflasyon yüzde 6,2'den yüzde 7,8'e yükselmiş.
TÜRKİYE ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
Talep enflasyonu göstergesi TÜFE'deki kalıcı eğilimleri gösteren ve merkez bankalarının faiz politikasında önemsedikleri çekirdek enflasyon oranı AB Bölgesinde yüzde 3,5 ve Euro Bölgesinde ise yüzde 3,4'lerde. Bu verilerden sonra hem Euro Bölgesi ülkelerinin bireysel merkez bankası başkanları hem de Avrupa Merkez Bankası Başkanı Lagarde Temmuz toplantısında 25 baz puanlık faiz artırım olasılığını dillendirmeye başladılar. Zaten piyasalar hızlı bir şekilde bu olasılığı fiyatlamayı ihmal etmediler. Hatta yıl içinde 3 faiz artırım olasılığı da ajandalara eklendi.
Bu durumda doğal olarak dengeler Türkiye açısından değişecek. Birincisi faiz artıran ülkeler listesi uzadıkça TL üzerindeki baskı daha da artacak. Bir önceki yazımda da vurguladığım gibi tek güvence olan kur korumalı mevduat kesinlikle yeterli olamayacak kurları baskılamada.
Nitekim son günlerde nominal çıpanın kaydığını net bir şekilde görüyoruz. İkincisi dolar euro kurundaki değişim bizim dış ticaret açığımızda yani cari açıkta belirleyici olacak. Dolarla ithalat, euro ile ihracat yapmamız tabi net ihracat gelirini olumsuz etkileyecek. Enflasyona yansımasını unuttuğumu sanmayın. Dolar değer kazandıkça ithalatın pahalılaşması ve kurlardan fiyatlara geçişkenlik faktörlerinin enflasyon üzerindeki ağırlıkları da artacaktır.
Bu gelişmelere göre bakalım Merkez Bankası ne yapacak, hangi aksiyonları alacak?