Enerji savaşları büyük ülkelerin yıllardır içinde bulunduğu ve çözüm üretmek için milyarlarca dolar para harcadığı sonsuz bir yarış. Bu yarışta füzyon teknolojisi ön plana çıktı ve dünyanın önde gelen ülkeleri bu konuya yoğunlaştı. Bu konuda ilk net adımlar ise Çin'den geldi. Tüm insanlığa yetecek kadar sınırsız ve temiz enerji vaadi sunan nükleer füzyon, aslında bilim insanlarının yaklaşık 60 yıldır çalıştığı bir konu. Günümüzde ABD, Çin, Almanya, Fransa ve Güney Kore gibi devletlerin yanı sıra Google gibi özel şirketler de nükleer füzyona çok büyük yatırımlar yaparak sınırsız enerji hayalini gerçeğe dönüştürmek için uğraş veriyor.
Çok yakında yeryüzünde yapay bir yıldızın üretildiği günleri görecek gibiyiz.
2020'DE ÇALIŞTIRILACAK
Bu alandaki çalışmalarda lider ülkelerden olan Çin, yeni nesil deneysel füzyon reaktörü HL- 2M'nin geliştirme sürecinde sona geldi. Önümüzdeki yıl itibarıyla resmen faaliyetlere başlayacak olan HL-2M'nin, Çin'in önceki füzyon reaktörlerine göre çok daha gelişmiş bir manyetik sınırlandırma sistemine sahip olduğu belirtiliyor. Konuyla ilgili konuşan proje lideri Duan Xuru, HL- 2M'nin yaklaşık 200 milyon santigrat derece sıcaklıkta hidrojen plazma bulutu üretebileceğini söyledi. HL-2M'nin bu sıcaklıktaki bir plazmayı ne kadar süre muhafaza edebileceğini hep beraber göreceğiz.
Kurulumu Haziran ayında başlayan 'yapay güneş' HL-2M reaktörü geçtiğimiz günlerde tamamlandı.
IŞIK TUTACAK BİR PROJE
Bu projedeki veriler, dünyanın en büyük füzyon reaktörü projesi olan ITER'ın (Uluslararası Termonükleer Deneysel Reaktör) geliştirme süreci için çok büyük bir öneme sahip. Uluslararası bir araştırma ve mühendislik megaprojesi olan ITER; Avrupa Birliği, Rusya, Amerika Birleşik Devletleri, Çin, Güney Kore, Hindistan ve Japonya ortaklığında geliştiriliyor. 2035 yılında ilk döteryum-trityum füzyon reaksiyonunu gerçekleştirecek olan ITER'ın, nükleer füzyondan verimli bir şekilde enerji elde ederek tarihi bir ilke imza atması bekleniyor.
YENİ BİR MİLAT OLABİLİR
Füzyon, günümüzdeki klasik nükleer santrallerde gerçekleşen fisyon reaksiyonlarının tam tersi. Yani atomları parçalamak yerine atomları birleştirerek enerji üretmeye dayanıyor. Yıldızımız Güneş'in de yakıt kaynağı olan bu reaksiyonlar, hem radyoaktif atık oluşturmuyor hem de fisyon reaksiyonlarına göre çok çok daha fazla enerji ortaya çıkarıyor. Ancak güneş gibi büyük yıldızların yapabildiği bu işi dünyada yapay olarak yapmak pek de kolay bir iş değil. Bilim insanlarının "Mars'a insan göndermekten bile daha zor" şeklinde tanımladığı nükleer füzyon, hayal olmaktan çıkıp hayatımıza girmek üzere. Çin'deki HL-2M, Almanya'daki Wendelstein 7-x ve Fransa'daki ITER gibi reaktörlerde yapılan çalışmalar her geçen gün ilerliyor.
Füzyon teknolojisinin gelişmesiyle birlikte günlük hayatta kullandığımız elektriğe temiz bir şekilde ulaşılması hedefleniyor.
FÜZYON NEDİR VE NASIL ORTAYA ÇIKIYOR?
NÜKLEER füzyon olarak da kullanılan bu terim, hafif atom çekirdeklerinin nükleer reaksiyon sonucunda dışarıya enerji açığa çıkararak daha ağır çekirdekli başka bir elemente dönüşmesi olayıdır. İki atom çekirdeği yan yana getirilince yeni bir çekirdek oluşuyor. Çekirdekler oldukça yüksek sıcaklıklarda çarpıştıkları zaman kaynaşmaya uğrar ve sonra ayrılarak bir nötron ve helyum çekirdeğine dönüşerek net bir enerji elde edilir. Böylece füzyon enerjisi oluşur.
TEMİZ AMA ÇOK TEHLİKELİ
BİLİM insanları, 100 milyon santigrat derece sıcaklığında stabil bir şekilde füzyon reaksiyonları gerçekleştirebilecek bir reaktör üretmek için henüz yeterli teknolojiye sahip olmadığımızı söylüyor. Bir füzyon reaksiyonunu gerçekleştirmek ve ortaya çıkan plazmadan verimli bir şekilde enerji elde etmek o kadar zor ki günümüzde kullanılan küçük füzyon reaktörleri sadece harcadıkları enerjiyi karşılıyor. Ancak gelecek çalışmalara da örnek oluyor. Yine de çok sayıda bilim adamı bu teknoloji için erken olduğu görüşünde.
Dev çekirdek şeklindeki yapıda, reaktörün içindeki kısımda yüksek ısıya maruz kalan atomlar birleşiyor ve ortaya enerji çıkıyor.
GÜNEŞTEN 13 KAT DAHA SICAK
ÇİN'DE geliştirilen HL-2M, 200 milyon santigrat derece sıcaklığa ulaşmasıyla öne çıkıyor. Güneşin ulaştığı sıcaklık ise yaklaşık 15 milyon santigrat derece. Yani yapay güneş, güneşin 13 katı sıcaklığa ulaşabiliyor. Reaktörün bu kadar sıcak olmasının nedeni ise güneşteki füzyon işleminden farklı bir sistemle çalışması. Güneşteki füzyon işlemi, atomların birleşmeye zorlanmasına dayanıyor ve ısıyı serbest bırakıyor. Bilim insanları bu yöntemin daha az toksik atıkla sonuçlanan mevcut nükleer seçeneklerden daha temiz ve daha ucuz olduğunu belirtiyor.