Emeklilikte Yaşa Takılanlar ile ilgili yasa çalışmasında sona yaklaştık.
Aralık ayı itibariyle yasanın Meclis'e gelmesi bekleniyor. Yasanın içeriği ile ilgili çok şey söylenip yazılıyor. Şartlar net olarak bilinmese de bazı kuralların kesin olarak getirileceğini öteden beri zaten paylaşıyoruz.
EYT'li olmak için öncelikle 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olarak çalışmaya başlamak ve prim yatırmak gerekiyor. Herhangi bir prim şartı getirilmese bile 8 Eylül 1999 öncesinde prim şartı SSK'da 5000 gün olarak uygulanıyordu. Buna göre en az 5000 günün olması gerekiyor. Yine SSK'lılar için erkeklerde 25 kadınlarda ise 20 yıl bekleme süresi bulunuyor. Bağkur ve Emekli Sandığı'nda ise erkeklerde 9 bin gün (25 yıl), kadınlarda ise 7200 gün (20 yıl) prim isteniyor.
ÇALIŞANA TAZMİNAT
EYT yasası ile ilk etapta 1.5 milyon sigortalının emekli olacağı belirtiliyor.
EYT yasasından etkilenecek ve emekli olacak sigortalıların büyük çoğunluğu bir işyerinde çalışıyor.
Dolasıyla emeklilik işlemleri için bu vatandaşların işten çıkış belgesi alması gerekecek.
Emeklilik için işten ayrılan çalışanlar son işyerlerinde en az 1 yıllık kıdemleri de varsa tazminat hak ediyorlar. Bu durum kıdem tazminatını düzenleyen 1475 sayılı yasanın 14. Maddesi'nin 4. Fıkrası'nda şöyle ifade ediliyor: "Bağlı bulundukları kanunla kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla..." Bu amaçla işten ayrılan sigortalılar çalıştıkları sürenin son brüt maaşlarıyla çarpılması sonucunda ortaya çıkan rakam kadar tazminat alabiliyorlar.
FİRMALAR HAZIR DEĞİL
Son günlerde iş dünyasından yapılan açıklamalarda yoğun bir emeklilik hareketi olacağı ve kıdem tazminat yükü oluşturacağı belirtilerek faizsiz kredi desteği isteniyor.
Çünkü bugün Türkiye'de birçok firma kıdem tazminatı için bir kaynak ayırmıyor. Oysa geçtiğimiz yıllarda gündeme gelen kıdem tazminatı fonu kabul edilse ve kurulsaydı bugün tazminat diye bir sorun olmayacaktı.
Ancak hem iş dünyası hem sendikalar buna karşı direndiler.
İş dünyasının diğer istekleri de şöyle:
● Tazminatlar için işverene faizsiz kredi.
● Sosyal güvenlik destek priminin düşürülmesi.
● Sigorta teşviklerinin kesilmemesi.
PRİM DESTEĞİ GELİYOR
Tazminatlar dışında emekli olduktan sonra çalışacak EYT'liler için de Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) ödenmesi gerekiyor. Bu primlerin toplamı yüzde 32 olsa da işverene düşen kısım biraz yüksek. Yani işveren normal çalışana nazaran emekli çalışan için daha yüksek prim ödüyor. Burada işverenin prim ödemelerinde 5 puanlık bir destek yapılması da gündemde. Çalışanların prim ödemeleri şu oranlarda yapılıyor:
NORMAL ÇALIŞAN
● İşçi SGK primi: Yüzde 14 ● İşçi işsizlik sigortası primi : Yüzde 1 ● İşveren SGK primi: Yüzde 15.5 (5 puan teşvik ile) ● İşveren işsizlik sigortası primi:
Yüzde 2 ● Toplam kesinti oranı: Yüzde 32.5 (5 puan teşvik hariç)
EMEKLİ ÇALIŞAN
● Kısa Vadeli Sigorta Kolları Primi İşveren Payı: Yüzde 2 ● Sosyal Güvenlik Destek Primi İşveren Payı: Yüzde 22.5 (5 puan indirim ile yüzde 17.5 olacak) ● Sosyal Güvenlik Destek Primi İşçi Payı: Yüzde 7.5 ● Toplam kesinti Yüzde 32'dir.
'TEŞVİKLER SÜRSÜN' TALEBİ
Bu noktada EYT'liler emekli olabilmek için işten çıkacakları için prim teşviklerinin kesilmesi de söz konusu olacak. Çünkü bu teşvikler işçi çıkartmamak kaydı ile veriliyor.
Bu yüzden işverenler bu teşviklerin kesilmemesini de istiyor.