Yıllar önce, bir çocuk babası bir arkadaşımın, çocuğu 8-9 yaşlarındaydı sanırım, "Bu çocukların sevimli dönemleri ne zamana kadar sürüyor" şeklindeki sorusunu biraz yadırgamıştım. Zira arkadaşım, Çocuk ve Ergen Psikiyatristi alanında uzman doktordu!
Yani o bilmeyecekti de, kim bilecekti bu sorunun cevabını değil mi! Hem çocuklar her daim sevimli değil miydi yani! Köprünün altından çok sular aktı... O yıllar içinde profesörlüğe kadar yükselirken, ben de anneliği deneyimledim. Bildiğinin çektiğine yetmediğini, deneyimin bambaşka bir şey olduğunu ve nihayetinde çocukların da bir 'sevimlilik dönemi' ve sonrası! olduğunu bizzat öğrendim.
Çatallaşan sesine tahammül edemeyip sürekli "Bağırmadan konuş" diye uyarmak zorunda kaldığım, olur olmaz her şeye sinirlenen, tartışırken "Boş yapma" gibi cümlelerle sınırlarımı sonuna kadar zorlayan bir çocuğum var artık. Bilim dünyası, benim 10 yaşına girmesine sayılı gün kalan oğluma tahammülümü bir hayli azaltan bu döneme kısaca "ergenlik" diyor...
3 KILIT NOKTA
Bizde durumlar böyleyken, "İyi olacak hastanın ayağına doktor gelir" misali, posta kutuma düşen mailin konusu "Ergenlik döneminin 3 kilit noktası" çıkmasın mı! Haydi o zaman, Uzman Klinik Psikolog Müjde Yahşi'nin verdiği bilgilere hep birlikte göz atalım:
Ergenlik dönemini en çok, 3 kavram etkiler. İlk kavram; ergen beyninin, bir yetişkin beyni gibi çalışmamasıdır.
Ergenlik dönemi çocukta ruhsal dalgalanmaların görüldüğü ve hormonların daha aktif olduğu bir dönemdir. Bu dönemde beynin duygu sistemi, düşünce sisteminden daha fazla işlevseldir. Yani ergen, bir yetişkin gibi önce düşünüp sonra harekete geçemez. Aksine; önce DUYGULARININ KOMUTU İLE harekete geçer ve SONRA DÜŞÜNMEYE BAŞLAR.
Bazı kelimeleri özellikle büyük harfle yazdım ki, bir kez daha vurgulamakta fayda görüyorum: Karşımızda bizim gibi önce düşünüp sonra harekete geçen bir birey yok. Tersine, duyguları ile harekete geçen ve ne yazık ki "sonradan düşünebilen" biri var.
Ruhsal dalgalanmaları ve hormonları sürekli hareket halinde üstelik.
12 YIL SÜRECEK!
Üstelik, daha en kötüsünü söylemedi bile Psikolog Müjde Yahşi: Bu dönem ise yaklaşık 10 ila 22 yaşları arasını kapsar. Özellikle 13- 17 yaş arasındaki çocuklar eylemlerinin sonuçlarını sağlıklı değerlendiremezler.
Bunun sebebi ergenlerin ön beyinlerinin gelişimlerini, henüz, tamamlamamış olmasındandır. İnsanı insan yapan en önemli özellik, önbeynin müthiş derecede gelişmiş olmasıdır.
Çünkü önbeyin; düşünme, planlama, dikkat ve karar verme gibi becerilerin yönetildiği alandır.
Bu alan ergenlerde yeteri kadar gelişmediğinden onlar çoğunlukla sağlıklı düşünemezler ve doğru karar veremezler. Onlar duyguların yönetildiği alan ile hareket ederler.
Dolayısıyla bu dönem ergenlerin aileleriyle en çok çatışma yaşadığı dönem olarak karşımıza çıkar.
Ergenlik dönemini etkileyen bir diğer önemli 2 kavram olan 'kimlik duygusu' ve 'aidiyet duygusu' oluşumunu önümüzdeki haftaya bırakıyorum. Sindire sindire gidelim, zira yolumuz hayli uzun...
Toparlarsak; birlikte kurabiye yapma, çizgi film izleme, masal anlatma, bebeksi oyunlar oynama, çocuk şarkıları söyleme gibi türlü ponçiklikleri kapsayan o mussmutlu dönem sona erdi. Kabul etmesi zor ama bitti! Artık karşımızda her yaptığı, her söylediği güzel ve sevimli gelen bir küçük insan yok. Çoğu zaman öfkeli, bencil, hem kendi sınırlarını hem de bizim sınırlarımızı zorlayan biri var.
Çocukça davranan ama yetişkin gibi muamele görmek isteyen biri. Üstelik çoğu zaman aklıyla değil, duygularıyla hareket ediyor. Bu bir savaş ve üstelik taraflardan ikisinin de kaybetmemesi gerekiyor. Ama nasıl? Akılla, sevgiyle ve elbette bilimle...