Geçen Temmuz başlarında İstanbul'dan yola çıkıp ilk defa İznik'e gittim. Yol boyunca verimli topraklar ve envai çeşit ağaçlar arasından geçerek şehre vardık. Şirin, oldukça sakin, düzgün sokaklara sahip bir belde. Fazla vaktimiz olmadığı için birkaç tarihi mekan ziyaret edebildik. Şehrin ortasında Eşrefoğlu camisi bunlardan biri. Bir parkın kenarındaki bu huzurlu mekanda akşam namazı kıldık. İznik'in tarihimizde önemli bir yeri var. Selçuklu hanedanına mensup Kutalmışoğlu Süleyman Şah İznik ve civarını fethedip İznik başşehir olmak üzere 1078'de Anadolu'nun ilk Türk devletini, Anadolu Selçukluları'nı kurdu. 1096'dan itibaren yapılan 4 Haçlı seferi püskürtüldüyse de bir ara elimizden çıktı. 1331'de İznik Osmanlı Beyi Orhan'ın eline geçti. Şehir savaşsız teslim olduğu için yerli halka dokunulmadı. İleri gelenlerin birçoğu yerinde kaldı.
EŞREFOĞLU'NUN MEMLEKETİ
İznik Osmanlı idaresi altında giderek gelişti ve önemli bir kültür merkezi haline geldi. Çoğu XIV. yüzyılda yapılan tarihi eserlere sahiptir. İlk Osmanlı medresesi İznik'te açıldı, başında Davud-ı Kayseri vardı. Yıldırım Bayezid'in oğlu Musa Çelebi ve Şeyh Bedreddin bir süre burada kaldı. Ayrıca Şeyh Kutbüddin İzniki ile Eşrefoğlu Rumi gibi tarikat erbabının burada bulunması İznik'in bir ilim ve kültür merkezi olma özelliğini desteklemiştir.
Kadiriyye tarikatının Eşrefiyye kolunun kurucusu Eşrefoğlu Rumi, çok güzel şiirleri ve Müzekinnüfus adlı kitabıyla kültürümüzde önemli yere sahiptir. Osmanlı devrinde çini ve seramik imalatının önemli merkezi durumunda olan İznik 17. yüzyılın sonlarına kadar bu faaliyetini sürdürmüştür. Bu gibi sebeplerle 1988 yılında İznik "tarihi kentsel sit alanı" ilan edilerek korunmaya alındı.
PAPA İZNİK'E DE UĞRADI
Geçen haftalarda Papa'nın 4 günlük tantanalı bir Türkiye ziyareti oldu. Ülkemize daha önce de başka Papalar gelmişti. Bu defa Papa İznik'e de uğradı. İznik Hristiyanlık tarihinde önemli bir yere sahiptir. I. Konstantinos'un Hıristiyanlığı kabul edip bu dini devlet himayesine almasından sonra İznik, 325 yılında imparatorun da hazır bulunduğu I. Genel Konsil'in burada toplanmasıyla tarihe geçti. Konsil, Katolik hristiyan literatüründe dini meseleleri tartışıp çözmek üzere bir araya gelen yüksek düzeydeki din adamları kuruluna verilen addır. İçinde bulunduğumuz sene bu hadisenin 1700'üncü yılıdır. Papa'nın gelişi ve yapıp ettikleri ülkemizde geniş yankı yaptı. Samimi veya gayrı samimi birçok kimse ve kuruluş, bu hareketten dolayı memnuniyetsizliklerini ve muhalefet duygularını dile getirdiler. Bunların hepsine katılmam mümkün değil. Artık dünya küçüldü, çeşitli seviyelerde gelmeler, gitmeler, üst seviye ziyaretler hep our, olacaktır. Biz yeterince güçlü ve özgüven sahibi isek bunlardan bir zarar gelmez. Ancak İznik konusunda dikkatli olmalıyız. Katolik dünyasının burayı kutsayıp ileriki yıllarda yol geçen hanı yapmasına imkan vermemeliyiz. İkinci bir "Efes rezaleti" ile karşılaşmamak için bundan sonra devletçe uyanık olmalıyız.
İznik, tarih, kültür ve maneviyet kokan mübarek bir beldemizdir. 945 senedir bize ait olduğu gibi, ebediyete kadar da bizim kalacaktır.
