Günümüz koşullarında kendimize yapabileceğimiz en büyük iyiliğin "hayır demek" olduğunu söylüyor uzmanlar. "Hayır" diyebilmek stresi de azaltıyormuş.
Çünkü hepimiz zamana karşı yarışıyoruz. Hepimizin yapması gereken sorumluluklar var. Çevremizdekilerle iyi ilişkiler kurmak istiyoruz. Sevilmek, beğenilmek ve başarılı olmak istiyoruz. Birine "hayır" dersek, umursamaz, bencil ve diğer kişilere sırtını dönmüş olarak görünmekten endişe ediyoruz. Bu durumda beğenilmemek, hoşlanılmamak, eleştirilmek, reddedilmek, dışlanmak ve bir arkadaşlığı kaybetmek korkusunu yaşıyoruz.
Ama işte bütün bunların hepsi aşırı bir yük ve baskıya neden oluyor. Bu yüzden "hayır" diyebilmek önem kazanıyor.
Pskiyatr Bora Telaferli'ye göre "Hayır" diyebilme becerisinin öz-güven ile yakın bir ilişkisi var. Yani öz-güven ve öz-saygısı düşük olan kişiler sıklıkla başkalarına karşı çıkma konusunda sıkıntı duyuyor ve başkalarının gereksinimlerini kendilerininkinin önüne koyma eğilimi içinde oluyor.
SAĞLIKLI BİR SEÇENEK
Kişi başkaları için yaşayan birisine dönüştüğünü hissettiğinde, kendi öz-değeri diğer insanlar için yaptıklarına bağımlı hale gelebiliyor. Böylece zaman içinde çevrede kişinin her daim hazır olmasını ve taleplerinin karşılamasını bekleyen bir çember oluşuyor.
Bora Telaferli, "Hayır demek, evet demeye göre daha sağlıklı bir seçenek olarak ortaya çıkıyor. Kişinin evet demeye devam etmesi taleplerin sayısının artmasına, stres düzeyini düşürememesine ve kişinin önem verdiği şeylere zaman ayıramamasına neden olabiliyor. Hayır demek belki en kolay yol olmasa da, kişinin stresini azaltmayı, sorumlukları daha iyi yerine getirmeyi, yeni ilgi alanları edinmeyi sağlıyor" diyor.
Kişinin karşısına çıkan yükümlülükleri ve fırsatları değerlendirmek için belli stratejilerden yararlanmasını tavsiye eden Telafeli'nin önerileri şunlar:
"HAYIR" DEMENİN YOLLARI
. En önemli olanı bulup, üzerine odaklanın. Yeni bir söz vermeden önce yükümlülük ve önceliklerinizi gözden geçirin. Sizin için çok önemli olduğunu hissediyorsanız, gerçekleştirin; yoksa pas geçin.
. Evet-stres oranını tartın. Vereceğiniz yeni söz, size kısa vadeli, anlık bir yük mü getiriyor, yoksa sizi aylar sürecek ek bir stres altına mı sokuyor? İkincisi söz konusu ise, evet demek yerine başka ne seçenekler olduğunu tekrar gözden geçirin.
. Değerlendirmeleriniz sırasında suçluluk duygusundan arının.
. Değerlendirdiğiniz konunun üzerine yatın. Yanıt vermeden önce kendinize zaman tanıyın.
Bugüne kadar her şeye "evet" diyen birinin bunu yapabilmesi kolay değil. Ama "Hayır" derken kısa ve öz olmaya özen gösterilmesi gerektiğini vurguluyor Bora Telaferli ve "Sakın 'Hayır' yerine 'emin değilim', 'yapabileceğimi sanmıyorum' gibi muğlak ifadeler kullanmayın. Bunlar ileride 'evet' diyebileceğiniz şeklinde yorumlanabilir. Hayır derken, reddetme nedeni ile ilgili uzun açıklamalar yapmaktan ve kendinizi haklı göstermeye çabalamaktan uzak durun. 'Hayır' uygun olmayan görevleri üstlenmemenizi sağlayacak basit, tek ve güçlü bir sözcüktür ve kullanmaktan korkmayın" diyor.