Türk ekonomisi, çeklere olan güvensizlik ortamından olumsuz yönde etkilenmektedir.
Günümüzün en önemli ödeme araçlarından birisi olan çekler konusunda yaşanan sıkıntılar, ticari sirkülasyonun sağlıklı işlemesi açısından çeklere yeniden itibar kazandırılmasının zorunlu olduğunu göstermektedir.
VERİLER OLUMSUZ
Gerçekten de, 2014 ve 2015 yılı verilerine bakıldığında, karşılıksız çeklerin adetleri ile karşılıksız çıkan tutarlarda artışın olduğu görülmektedir. 2014 yılında 674 bin çek karşılıksız çıkarken, 2015 yılında bu sayı 775 bine yükselmiştir.
2014 yılında 19.9 milyar liralık karşılıksız tutar ile karşılaşılırken, 2015 yılında bu rakam 27.3 milyar liraya ulaşmıştır.
Son iki yılın senet verilerine göz attığımızda ise, 2014 ve 2015 yıllarında karşılıksız senet adedinin 1'er milyon olduğu, iki yıl arasında müspet ya da menfi bir değişikliğin yaşanmadığı görülmektedir.
Ancak son iki yılda karşılıksız çıkan senet adeti aynı olmasına rağmen, ödenmeyen senetlerin toplam tutarlarında artış görülmektedir. 2014 yılında karşılıksız senetlerin tutarı 8.2 milyar lira iken, 2015'de bu rakam 10.1 milyar liraya yükselmiştir.
ÇEK GARANTİ FONU
Bir ekonomide ticaret zincirinin istikrarlı şekilde sürdürülmesi için öncelikle çeki alan kişinin aklında çekin ödeneceğine dair bir soru işaretinin bulunmaması gerekmektedir.
Bu noktada, İzmir Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği'nin çeklere yeniden itibar kazandırılması konusunda daha önceden geliştirdiği Çek Garanti Fonu önerisine köşemizde yeniden değinmekte yarar görüyorum.
Bankalar tarafından her çekten cüzi miktarda yapılacak küçük bir kesintinin aktarılacağı bir fon kurulması halinde, fonun birikimleri ile karşılıksız çeklerin ödenebilmesi, ödenmeyen çekin sahibi ile fon yetkililerinin daha sonra bir uzlaşma arayışına girmeleri mümkün olabilecektir. Bu şekilde piyasalarda da tıkanma yaşanmayacaktır. Çek Garanti Fonu olarak da adlandırılabilecek bu uygulama, kamu denetiminde özerk bir yapı halinde düşünülebilecektir.
Özellikle yeterli finansal güce sahip olmayan üyelerimiz, müşteriden aldıkları çekleri tahsil edemediklerinde mağdur olmakta, faaliyetlerini sağlıklı şekilde sürdürememekte, kendi ödemelerini de aksatabilmektedirler.
Çek Garanti Fonu ekonomideki bu zincirin kırılmamasını sağlayacak ve çeke olan güvensizliğin aşılmasını önleyecek etkin bir uygulama olabilecektir.