Ortadoğu toplumlarının temel diyalog biçimi, isteklerini direkt ifade etmemek şeklindedir. Bu, gereksiz bir nezaketle başlar, abartılarak devam eder. Sonunda istekler tatmin olmayınca bir iç sıkıntısı ortaya çıkar ve bu öfkeye dönüşür.
Bir misafirliğe gittiğinizde, ikrama ilk başta : "Yok ben alamasam?/ Yeni yemiştim oysaki/ Ne zahmet ettiniz?" gibi, ikramı geri çeviren nezaket sözcükleriyle başlanır. Amaç yorgunluk vermemekten öte, aç ve aç gözlü görünmemektir. Ev sahibinin, ikramını kabul ettirebilmek için bir iki kez daha sorması gerekir. Eğer Arap toplumu içindeyseniz, bu oyun daha da uzun sürer. Sonunda evsahibi "Allah aşkına!" diyerek yemeği ağzınıza tepmediği sürece kabul etmek imkansızdır.
Oysaki bir Avrupalıya misafir gitseniz, ikram bir kere yapılır. Nezaketen ilk seferinde geri çevirirseniz, o da omuzunu silkerek ikramı geri götürür ve siz de bu nezaket oyunundan aç kalkarsınız.
Bu "mış gibi" diyaloglar, elbette pek çok alanda devam eder. Bir doğum gününe gidersiniz. Dünya para vererek aldığınız hediyeyi "Sana layık değil ama" diyerek süklüm püklüm sunarsınız. (Ulan madem layık değil niye aldın?) Çünkü sunuş bizim kültürde böyle olmalıdır. O da mutlaka şöyle diyecektir: "Ayol ne zahmet ettin? Ne gerek vardı? Gelmen yeterdi."
KÜLTÜRE GÖRE
Bitmedi. Kavramlar asli anlamında değil, süslenerek sunulduğunda, kelimeler ve davranışlar isteklere göre değil kültüre göre olduğunda, ortaya "mış gibi" yaşamlar da çıkar. Bir şeyin sunuluşu, kendinden daha önem kazanır.
Sünnete giden çocuğunuz şehzade gibi giydirilip davul zurna çalınır, mesela...
Bu dolaylı iletişim, aslında kadın dilidir.
Direkt söylenmez, ima edilir. Karşıdakinin anlaması beklenir. "Dinleyen söyleyenden arif olacak." denir.
Böyle toplumlarda sabah otelde gördüğü bir erkeğe bir kadın "Günaydın" diyemez. Dememelidir. Derse yolludur.
Aranmaktadır. Çünkü bizde birbirini beğenenler bile direkt gidip konuşmazlar.
Eğer tanışmayanlar konuşuyorsa, hele bu hareket bir kadından geliyorsa kadın direkt hafif meşreptir.
Bizim toplumda hayır derken de kişi çok üzülmek zorundadır. O yüzden adabı, asık ve üzgün bir suratla hayır demektir. Aksi takdirde hayır demek büyük kabalık kabul edilir. Oysa batı toplumu, gülümseyerek hayır diyebildiği gibi, tanımadığı birine gülümseyerek günaydın da diyebilmektedir. Çünkü hayır hayır, günaydın da günaydın'dır.
Sizinle pistte dans eden bir kadın sizin malınız haline gelmemiştir. Dans danstır, adı üstünde insanlar birbirinin malı olmadan da eğlenebilirler.
YANLIŞ ANLAMA
Bizde bir kadın hayır diyorsa o "belki" kabul edilir. Çünkü naz diye bir şey vardır. "Belki" diyorsa, bağırarak evet demiş muamelesi görür. Bu yüzden erkeklerimiz yanlış anlamaya meyyaldir.
Eğer kamuya açık yerde genç kadın şort giyiyorsa, o "Benimle takılır mısın?" demektir. Eğer adamın buna cesareti yoksa, boşu boşuna tahrik edilmiştir.
Yapıştırır kadıncağıza tekmeyi!
Dolaylı değil direkt iletişim kurduğumuz, istediğimiz ya da istemediğimiz şeyleri söyleyebildiğimizde, taciz de tecavüz de hayal kırıkılığı da azalacaktır.
O günleri ben görebilir miyim, orası bilinmez...