Modern dünya bir yandan gelenekselleri yıkmak üzerine kurulu bir yandan da geleneksele dönme...
Ancak hangi yön olursa olsun bizi yönlendirdiği çok açık. Olmayan, azalan ne varsa ona özendirmek, normal sayılanı alaşağı etmek artık bir tür yeni gelenek!
Çünkü pazarlama bunu gerektirir. Talep yarat sonra da arz et... Biraz daha açmak gerekirse mesela sanayileşmenin ilk yıllarında hazır yiyeceklere özendiriliyordu insanlar. Ev yapımı bir şeyler kullanmak ya da evden işe yemek götürmek fakirliğin, cahilliğin ve geri kalmışlığın göstergesiydi.
Dolabında hazır yiyecekleri olanları, mevsimi dışında sebze meyve tüketenleri (eskiden turfanda denirdi) kıskanır, onlara özenirdi insanlar. Köyde yaşam korkunçtu, şehre göç etmek modaydı!
PEKİ NE DEĞİŞTİ?
Şimdi bildiğiniz üzere her şey bunların tam tersi. Ortalık şehirdeki beyaz yakalı hayatını bırakıp köye göç eden vloggerlar, youtuberlar ile dolu. Organik etiketiyle satılan ya da el yapımı olarak etiketlendirilen anne yapımı herhangi bir şeye muadilinin üç katı para ödüyoruz. Ne değişti? Evet çok şey değişti... İklim değişti, doğanın dengesi değişti, hastalıklar değişti. Ama asıl reklamlar değişti. Moda sadece giyim kuşamla alakalı bir olgu değil. Moda tüm yaşamımızı yönlendiren çok çok daha geniş bir kavram.
Modern insan giderek özgürleştiğini düşünse de aslında sadece sunulan seçenekler arasında kısıtlı seçimlere hapsoluyor. Bunun dışına çıktığında ise ötekileşiyor. Dışlanıyor.
YAP AMA İTİRAZ ETME!
Yani mesela bir markanız var ve onun reklamlarında "Ben sıfır atığa inanmıyorum", "Organik ürüne inanmıyorum", "İnsan haklarına inanmıyorum" diyemezsiniz.
Dediğiniz anda hemen dışlanırsınız.
Ama reklamlarınızda insan hakları, çevre, doğa gibi konuları pompalayıp bir yandan da fabrikanızın atıklarını önünüzdeki dereye gizliden salarsanız, çocuk işçi çalıştırırsanız, ürettiğiniz ürüne insan sağlığını tehdit eden zararlı kimyasallar karıştırırsanız belki bir kaç aktivist dışında kimsenin umurunda olmaz!
Şimdi yazının başına dönersek, mesela cinsiyet tercihi, cinsel yönelimler gibi son zamanların popüler konularında özgürleştiğinizi düşünüyor musunuz?
Eskiden azınlık olan ve normal sayılmayan insanlar artık her yerde... Toplumda dışlanmıyor. Çünkü artık yeni utanılacak durum: Normal olmak!
SAMİMİYETSİZ ÖZÜRLER
Bunların hepsi tartışmalı konular. Bu köşeye sığmayacak kadar derin ve uzun.
Benim asıl endişem çocuklar... Çocukların masumiyetini alıyorlar elimizden! Sadece cinsellikle değil, şiddetle, zorbalıkla, sevgisizlikle, dikkatsizlikle, bencillikle!
İspanyol markası Balenciaga'nın son reklam kampanyası... Burada anlatıp daha da yayılmasına sebep olmak istemiyorum. Bilen biliyor. Çok tartışıldı, çok konuşuldu, özürler dilendi, birileri suçlandı falan ama hepsi samimiyetsiz.
Hepsi ileride yaşayacaklarımızı normalleştirme denemeleri. Geride bıraktığımız süreci düşündükçe bu konudaki gelecek ve yaşanacaklar beni çok korkutuyor.
Çocuklar kırmızı çizgimiz olsun! Özgürlük kavramının altına gizlenmiş istismar ve çocuk masumiyetinin kaybolmasına yönelik eylemler konusunda susmayalım!