Bu hafta, hem içerden hem de dışarıdan gelen haberler piyasaların tadını kaçırdı. Hisse senetleri değer kaybederken, faizler ve altın fiyatları yönünü yukarı çevirdi. Kurlar ise menkul kıymetlerdeki satış baskısı sonucunda yükseldi.
Piyasaları olumsuz etkileyen içsel faktörlerin başında mali kural uygulamasının ertelenmesi geliyor. Cari açığın hızla artması ve finansmanının büyük oranda sıcak paraya dayanması ise ikinci sırada bulunuyor. Mali kural, IMF anlaşmasının bitmesiyle boşalan "Nominal çapa" görevi üstlenecekti. Amaç, ekonominin en önemli saç ayaklarından olan mali disiplin ve kamu borçlarının çevrilmesinin belli kurallar silsilesi içinde yapılmasıydı. Aynı zamanda, bu kurallar, ekonominin yol haritası olacaktı. Asıl işlevi, risk primini azaltıp faizlerin, dolayısıyla finansman maliyetlerinin gerilemesini sağlayacaktı.
HANİ ÖNEMLİ DEĞİLDİ
Ancak, başlarda oldukça kararlı olan hükümet seçimlerin yaklaşmasıyla mali kuralı siyasi gerekçelerle erteledi. "Önemli değil, nasıl olsa bütçe açıkları yüksek değil" tepkileriyle karşılanan mali kural erteleme haberi, derecelendirme kuruluşlarından gelen uyarı niteliğindeki sözler sonrasında yerini tedirginliğe bıraktı. Fitch ve Standart and Poors bu yüzden not artırımının zor olacağı imasında bulunuyor. Moody's ise Türkiye ekonomisinin çapasız kaldığını ve kredibilite kaybına uğradığı vurguluyor. Gelelim ikinci faktöre...
Merkez Bankası tarafından açıklanan ödemeler dengesi verilerine göre cari açık 6 ayda yüzde 180 yükselerek 20 milyar doları aştı. Açık, eğer yılın ikinci yarısında aynı tempoda devam ederse kriz öncesi seviyesi olan 40 milyara gelecek. Yine cari açığın finansmanı sorunu yaşayacağız yıl sonuna doğru. Olsun önemli değil, sıcak para yetişir imdadımıza nasılsa... Biraz da dışarıda neler olduğuna değinelim...
Bu hafta, yavaşlayan ABD ekonomisine FED'in nasıl bir önlem alacağını merakla bekledik. Toplantıdan faizle ilgili çıkacak karar belliydi. Nitekim, FED kısa vadeli faiz oranlarını sıfır ile 0.25 düzeyinde tuttu. Yayımladığı raporda kullandığı kelimeleri titizlikle seçmesine karşın, ABD ekonomisinin geleceğinden kaygı duyan vurgular ve bu nedenle tahvil alım kararı piyasa aktörlerinin risk algılamalarındaki değişimler için yeterli oldu. Yukarıda özetlediğimiz faktörler Dow Jones endeksinin bir günde yüzde 1.5 civarında değer kaybetmesine, dolar-euro paritesinin 1.33'lerden 1.28'e düşmesini sağladı. Aynı şekilde, İMKB 58 binlere indi, dolar TL kuru ise 1.52 seviyesine yükseldi.
YAMAN ÇELİŞKİLER
Piyasalardaki gelişmeler sonucunda ortaya ilginç çelişkiler ya da paradokslar çıkıyor...
* AB ekonomileri hızla toparlanıyor. Yunanistan bütçe açıklarını yüzde 40 azalttı. Bugün itibariyle Yunanistan'ın bütçe açığı 12 milyar euro. İtalya, erken önemleri sayesinde Yunanistan ve İspanya'nın durumuna düşmeden dipten kurtuldu. Almanya'nın durumunu söylemeye bile gerek yok. ABD cephesinde ise tam tersi... Büyüme azaldı, çift dip olasılığı yükseldi. Gelin görün ki, dolar-euro karşısında değer kazanıyor.
* Türkiye uluslararası piyasa aktörlerine göre adeta parlayan yıldız gibi. Yüzde 6'ın üzerinde büyüme bekleniyor. Ama, TL dolar karşısında değer kaybediyor. Türk euro tahvillerinin de dahil olduğu EMBI + endeksi düşüyor.
* Mali kuralın başka bir bahara kaldığı yasama yılı sonunda zaten belli idi. Yani iki üç hafta öncesinde herkes biliyordu bütçe disiplininin bozulacağını. Borsa bu süreçte 60 binlere çıkmıştı. Hatırlarsanız, IMF görüşmelerinde de, borsa anlaşma olacak beklentisiyle yükselmiş, sonrasında anlaşma olmayınca da yükselmişti.
Sözün özü, kur faiz ve borsa üçgeninde para sihirbazları belli gelişmeleri gerekçe olarak kullanıp katmerli kazançları cebe indiriyor. Teknik analiz, İMKB 100 endeksi için 57.700 seviyesinin destek noktası olduğunu, 58 binlerde tutunması halinde yeniden 59 binlerin üzerine çıkacağını gösteriyor. Dolayısıyla, küçük yatırımcıların dikkatli olmaları ve panik kararlar vermemeleri gerekiyor.
