2013 yılının ilk çeyrek büyüme rakamları ve detayları bu hafta başında TÜİK tarafından açıklandı. Reel gayrisafi yurtiçi hasıla geçen yılın eş dönemine göre yüzde 3 yükselmiş. Yani, ilk çeyrekte Türkiye ekonomisi yüzde 3 büyümüş. Geçen yılın birinci çeyreğinde yüzde 3.3 büyüme gelmiş ardından kalan üç çeyrekte büyüme hızının momentumu düşmüş, sırasıyla yüzde 2.9, yüzde 1.6 ve yüzde 1.4 seviyelerinde büyüme gerçekleşmişti.
Rakamların detaylarına bakalım ve bu performansla yüzde 4'lük büyümenin yakalanabilme olasılığına değinelim...
Hem olumlu hem de olumsuz işaretler geliyor 1. çeyrek büyüme verilerinden. Öne çıkan en çarpıcı işaret büyümenin neredeyse tamamının kamu kesiminin katkısından kaynaklanmış olduğu. Bir yerde kamu tüketim yapmış, yatırım yapmış ve Türkiye ekonomisi yüzde 3 büyüme seviyesine ulaşmış. Kamu harcamalarındaki artış oranı yüzde 81.9 gibi oldukça yüksek düzeyde gerçekleşmiş birinci çeyrekte. Bu denli artan harcamanın yüzde 3 büyüme rakamı içindeki payı 2.2 puan. Aynı şekilde, kamunun yaptığı yatırım harcamaları da 0.65 etki yapıyor. Kamunun böylesine coştuğu dönemde özel sektör yerinde saymış. Hatta yatırımlarını dahi aşağı çekmiş. Geçen yılın ilk çeyreğine göre geride bıraktığımız çeyrekte yatırım harcamalarını yüzde 9.1 aşağı çekmiş.
KAMU TALEBİ
İkinci kritik sinyal ise, büyümede iç talebin ki, kamunun talebi desek yeridir, ağırlığı yeniden ön plana çıkmaya başlamış. Geçen yıl Merkez Bankası bu asimetriyi makul seviyelere çekmek için epey uğraşmıştı. Kredi hacmindeki artış oranını baskılayarak iç talebi dindirip, diğer taraftan ihracatı, yani dış talebi, devreye sokmaya gayret etmiş, nitekim başarılı da olmuştu. Ancak, veriler yeniden iç ve dış talep asimetrisinin ortaya çıktığını teyit ediyor.
Gelelim olumlu sinyallere...
En olumlu işaret, 2012 yılında çeyrekler itibariyle gerileyen hızın kaynağı ne olursa olsun, bu yılda yeniden ivme kazanması. Büyüme verilerinin hemen akabinde açıklanan "sanayi üretim" rakamı da önümüzdeki çeyreklerde hızın en azından korunacağı, büyük olasılıkla biraz daha yukarı gidebileceğini gösteriyor. Tabii diğer faktörleri sabit kabul edersek...
Büyüme hızının ivmelenmesinin yanı sıra hem imalat sanayindeki yüzde 2.8'lik hem de inşaat sektörünün yüzde 5.9'luk büyüme oranlarına ulaşması yine olumlu bir işaret veriyor. İnşaat sektörü her ekonomide lokomotiftir ve 200'den fazla alt sektörü barındırır.
RİSKLERE DİKKAT
Büyüme verilerine ilişkin artı ve eksiler böyle... Faktörleri yan yana getirdiğimizde şimdilik Orta Vadeli Program'da öngörülen yüzde 4 büyüme hızına yaklaşılabileceği görünüyor diğer 3 çeyrekte de benzer performans ortaya çıkarsa. Ancak, iç siyasi belirsizliğin devam etmesi durumunda başta turizm ve hizmet olmak üzere olumsuz etkilenecek. Dolayısıyla, hedefe ulaşma olasılığını değerlendirmek için çok acele etmemeliyiz.
Aslında büyüme hızının dinamiklerine yönelik bazı dengeleri zorlayacak birkaç noktaya değinelim...
Kamu harcamalarındaki yüksek oranlı artış maliye politikasının nominal çıpası olan "faiz dışı bütçe fazlasına" yönelik hedefi zorlayabilir. Bütçe giderleri içinde faiz ödemelerinin arındırılması sonrası gelirlerin faizsiz giderlerden belirlenen oranda fazla yaratılması 2001'den bu yana ödünsüz kullanılıyor. Diğer taraftan, iç talebin yeniden hareketlendirilmesi belli bir vadede kredi hacminin artmasına, tasarruf oranlarının düşmesine ve cari açığın artmasına neden olacak. Bu iki noktayı bir arada ele aldığımızda 2013 büyümesinin bedelinin 2011 yılını ile benzerlik göstereceği sonucuna varıyoruz.
Sözün özü, ilk çeyrek büyüme hızının momentum kazanması Türkiye ekonomisi açıdan önemli. Zira büyümenin kaynağının tüketim olması ve tüketimin kamu cephesinden gelmesi yukarı yönlü riskleri artırıyor.
