Herkesin aklını en fazla karıştıran sektörlerin başında geliyor konut... Etrafımızda deyim yerindeyse mantar gibi binalar bitiyor.
Hep merak ediyoruz, şu soruyu yanıtlamaya çalışıyoruz; acaba bu evleri kimler alıyor? Daha doğrusu nasıl alabiliyorlar?
Tanıtım ofislerine gidip sorduğumuzda çok ucuzmuş gibi tebessümle söylenen fiyatlar tahminimizin neredeyse iki katını aşabiliyor. Bu fiyatlara bu kadar konut satılıyorsa diyebiliyoruz ama devamını getiremiyoruz.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bakın nasıl getiriyor devamını...
TÜİK ardı ardına iki istatistiki çalışmasının sonuçlarını yayımladı. Birisi Şubat ayı "Konut Satış İstatistikleri" diğeri de "İnşaat Sektörü Güven Endeksi". Rakamlara ve ne anlama geldiğine değinelim, böylece sorunun yanıtına ulaşmış olalım...
Tabi ulaşabilirsek...
YABANCI PAYI DÜŞÜK
Geçen ay 101 bin 468 konut satılmış.
Rakam yüksek gelebilir. Özellikle yıllık 600 bin konut ihtiyacı olan bir ülke için. 101 bin konutun yaklaşık 45 bini ilk kez satılmış. Diğerleri ise el değiştiren konutlar. Yani daha önce yapılmış ve konut sahipliği oranına sınırlı ölçüde katkı yapan ikinci el satılan konutlar. Bu paralara ancak yabancılar alıyordur tespitlerimiz de pek doğru görünmüyor TÜİK'e göre... 101 bin evin sadece yüzde 1'lik kısmını yabancılar almış. Düşük payın yarısı Irak, Suudi Arabistan ve Kuveyt vatandaşları tarafından alınmış. Bu 3 ülkenin yanı sıra Türkiye konut sektörüne ilgi gösteren ülkeler ise çoğunlukla Afganistan, Rusya, Azerbaycan, Mısır ve İran vatandaşları olmuş.
Konut sektöründeki son gelişmelerle ilgili ilginç diyebileceğimiz bir faktör de konutların satış şekli... Satılan konutların sadece yüzde 38'i mortgage kredisine dayalı gerçekleşmiş. Kalan yüzde 62 ise TÜİK'in diğer yöntemler olarak adlandırdığı, tasarruf birikimleri, altın, eş dosttan borçlanma ile elde edilen kaynaklarla alınmış. Tasarruf oranının yüzde 15'lerin biraz üzerinde olduğu gerçeğinden hareket ettiğimizde şu iki tespiti yapabiliriz. Aslında tasarruflar tahmin ettiğimiz kadar düşük değil, büyük çoğunluğu atıl, diğer bir deyişle yastık altında... Bir de birbirimizden rahatlıkla borç alabiliyoruz.
KONUT SAHİPLİĞİ
Tam da bu noktada ilginç bir veriyi de ekleyelim analizimize...
İkinci yöntemin batı normlarına pek uymadığını biliyoruz. Dolayısıyla bu tür dayanışmaların az olması ve daha da önemlisi konut ve gelirleri üzerindeki vergilerin fazla olması gelişmiş ülkelerde konut sahipliği oranının düşük kalmasına neden oluyor. Örneğin, Romanya'da yüzde 96,1, Çin'de yüzde 90 ve Litvanya'da yüzde 89 iken kişi başına düşen gelirin çok yüksek olduğu İsviçre'de oran yüzde 44'e, Japonya'da yüzde 54'e, Amerika'da yüzde 64'e ve Fransa'da yüzde 65'e kadar iniyor.
TÜİK'in kamuoyu ile paylaştığı İkinci istatistiki çalışmaya gelelim...
İnşaat Sektörü Güven Endeksi 2017 yılı başından bu yana yükseliyor. Son 3 ayda yapılan inşaat faaliyetlerinde artış olması ve alınan kayıtlı siparişlerin canlanması neden gösteriliyor sektör temsilcileri tarafından. Aynı zamanda ileriye yönelik iyimser olduklarını da beyan ediyorlar. Gelecek 3 ayda hem çalışan sayısında hem de satış fiyatlarında yükseliş bekliyorlar. Sektörün sıkıntıları içinde yüzde 25 talep eksikliği ve yüzde 25 finansman sorununu ileri sürüyorlar.
Rakamlar sektörde kıpırdanma olduğunu gösteriyor. Ancak diğer verileri de dahil ettiğimizde karşımıza çıkan resmi okumamız güçleşiyor açıkçası..