Şirketler geleneksel olarak ihtiyaç duydukları finansal kaynakların büyük kısmını borçlanma yoluyla elde etmeyi tercih ediyorlar. Özellikle gelişmiş ülkelerin parasal gevşeme uygulamaları ile sıfırlara yaklaşmış olan yabancı para cinsinden krediler, son 10 yılda daha da cazip ve tercih edilir oldu. Durum öyle olunca şirketler kredi seçeneği için herhangi bir alternatif kaynak ihtiyacı duymadılar. Ancak hem yabancı para hem de TL için faiz oranları makul seviyelerin üzerine çıktığından, şirketler son birkaç yıldır finansman yaratmakta zorlanmaya başladılar.
Aslında hükümet ile Merkez Bankası arasındaki faiz tartışması da bundan kaynaklanmıyor mu? Hükümet faizlerin yüksek seviyelerde seyretmesi sonucu yatırımların yapılamayacağını, Merkez Bankası ise faizlerin bu seviyelerde kalmaması sonucu enflasyonun baskılanamayacağını savunuyor. İki taraf da haksız sayılmaz.
Öyle ekonomik koşullar oluşuyor ki işte bu tür çıkmazlar çözümsüzlük yaratabiliyor.
MALİYET YÜKSELİYOR
Faiz oranları uygun olsa dahi şirketlerin bilançolarında kredi gibi yabancı kaynakların iyice ağırlık kazanması ile şirketin riskleri arttığından kredi maliyeti de beraberinde artıyor. Tüm bu nedenlerle şirketler için özkaynak, borçlanma için önemli bir alternatif oluyor. Yani hisse senetlerini halka arz ederek gerekli finansmanının sağlanması yöntemi...
Sermaye artırımı ile yeni hisse senetlerinin satışı sonrası şirkete finansman girişi sağlanıyor. Üstelik özkaynak olarak tanımladığımız bu yöntemde kredi gibi belli vadede belli bir getiri ile geri ödeme taahhüdü de söz konusu değil. Yeni üretim merkezlerinin kurulması, yada genişletilmesi, makine teçhizat alınması gibi yatırım harcamalarında uzun vadeli finansman gerekiyor. Çünkü yatırımın geri dönüşü zaman alıyor. Bu süre zarfında şirketin bir de borç çevirme sorunuyla ilgilenmemesi gerekiyor.
Şu an 404 şirket var bu finansman kaynağını kullanan. Hindistan 7 bin 503 şirketle ilk sırada... Latin Amerika ve Uzakdoğu Asya ülkelerinin çoğunda halka açık şirket sayısı 500'lerin pek altına inmiyor.
Hisse senetleri Borsa İstanbul'da işlem gören şirketlerin piyasa değerleri toplamı ise 219 milyar lira civarında... İşlem hacmi de tatminkar seviyelerde değil. Bu yıl içinde ortalama günlük işlem hacminin milli gelire oranı yüzde 0,26'larda kalmış.
2018'DE ARTACAK
Yeterli derinlik olmadığı için hisse senetlerinin fiyat oynaklıkları da yüksek oluyor. Getiri nasıl yüksek oluyorsa düşüş de o denli yüksek gerçekleşiyor. 2017 yılında Budapeşte ve Buenos Aires borsalarından sonra en çok kazandıran üçüncü borsa olmuş BİST...
Daha fazla şirket halka açılsa, halihazırda halka açık olan şirketler daha fazla sermaye artırarak hisse senedi ihraç etse Borsa da derinleşir ve oynaklık makul seviyelere gerileyebilir. Yeri gelmişken bir vurgu yapalım. Borsanın oynaklığının yüksek olmasının bir nedeni de bireysel yatırımcıların çok, kurumsal yatırımcıların ise yetersiz düzeyde kalması...
Sermaye Piyasası Kurulu iki yıl önce halka arz maliyetlerini düşürdü.
SPK Başkanı Vahdettin Ertaş kısa süre önce 2018 yılında halka arzların artacağını daha fazla şirketin bu alternatif finansman yönteminden yaralanacağını açıkladı.
Umarız gerçekleştirebilir SPK bu öngörüsünü...