ABD kararlı görünüyor ithalatın üzerinde müdahaleci politikalar uygulamaya. Özellikle Çin'den yaptığı ithalatı ciddi şekilde sınırlamak istiyor.
Yaklaşık 1.300 çeşit ürün için tarif olarak tanımladığımız gümrük vergisi uygulamaya başlayacak. Çin'in barışçıl yaklaşımlarını hatta Dünya Ticaret Örgütü'nün uyarılarını da takmayan bir tavırla kararlı adımlarını sürdürecek gibi görünüyor. Şu an itibarıyla hedeflediği 50 milyar dolar gibi bir rakamı daha da yukarıları çekme niyetini de açıkça dile getiriyor tehditkar bir yaklaşımla...
Demek ki ABD geri adım atmayacak ve dış ticaret savaşı kızışarak devam edecek.
Peki bu durumda küresel dış ticaret, Türkiye'nin dış ticareti nasıl etkilenir? Piyasalara yansıması nasıl olur?
DÜNYA FİYATI ARTAR
Aktörlerin büyük olması ister istemez bu soruları akıllara getiriyor. Gümrük vergisini dünya talebinin önemli bir kısmına sahip ülke uyguluyorsa ilgili malın dünya fiyatı da gecikmeli olarak yükseliyor. Demir ve alüminyumun Amerika'daki fiyatı tarif sonrasında konan vergi miktarı kadar yukarı gelecek. Örneğin 10 dolar iken yüzde 25 tarif ile fiyatı 12,5 dolara çıkacak. Böylece talep miktarı düşecek ve ABD daha az ithalat yapmış olacak. Amerika dünya demir ve alüminyum talebinin kayda değer kısmını karşıladığından gecikmeli olarak dünya fiyatları da artmış olacak. Bu durum doğal olarak bu emtiaları doğrudan ya da ara mal olarak kullanan tüm ülkeleri etkileyecek.
Burada şöyle bir tehlike var. Tarif uygulamasının sonuçları hemen alınamayabiliyor.
İthalat vergisi ile artan fiyat talebi hemen aşağı çekilemeyebiliyor. Yani aynı miktarda ithalat bir süre daha gidebiliyor.
Bu yüzden Amerika tariften umduğunu bulamadığında diğer bir dış ticaret politikası olan kota aracını gündemine alabilir. Kota miktar sınırlaması olduğundan hemen ithalat miktarı sınırlandırılabiliyor. 800 milyar dolar civarındaki dış ticaret açığını düşürme vaadinde bulunan Trump eğer Çin'den gelecek yanıtları es geçer ve korumacılıkta kararlı konumuna devam ederse büyük olasılıkla savaşın ikinci evresinde kotayı da kullanmak isteyecektir.
ÇEŞİTLENDİRME ÖNEMLİ
ABD'nin savaşın taraflarını artırması durumunda, örneğin AB ülkelerini de dâhil etmesi halinde, etkilerin Türkiye gibi gelişen ekonomilere yansıması biraz daha etkili olacak. Başta küresel dış ticaret hacmi olumsuz etkilenecek. Pasta küçülünce tüm ülkelere düşen dilim de küçülecek. Ancak Türkiye açısından ilginç bir sonuç gösteriyor veriler. Küresel kriz döneminde küresel ticaret hacmi daralırken Türkiye'nin küresel dış ticaret içindeki payı yükselmiş.
Üstelik bu dönemde Türkiye'nin önemli pazarlarından Rusya ve Ortadoğu ülkeleri enerji fiyatlarının düşmesi sonucu dış taleplerini azaltmışlardı. Benzer şekilde Avrupa ülkelerindeki dış talep bozulması durumunda da Rusya, Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkeleri devreye girmiş ihracatı belli seviyede tutmuştu. Kısacası dış talep üzerindeki ekonomik ve jeopolitik risklere karşın dış piyasalardaki pazar çeşitlendirmesi Türkiye'nin ihracatı destekledi.
Ticaret savaşlarının etkisini minimize edebilmemiz, küresel risklerin dağıtılmasını sağlamamız için coğrafi çeşitlendirmeye gitmeliyiz. Yeni pazarlar yaratmalıyız. Aynı şekilde pazar çeşitlendirmesiyle eşanlı olarak ihracat ürün yelpazesinin de genişlemesi hayati önem taşıyor. Hızlı yanıt almak istiyorsak, Ar-Ge ve inovasyon ile yüksek teknoloji ürünlerin yanı sıra mutlak üstün olduğumuz sektörlere yoğunlaşmalıyız. Tabi yerli girdileri artırmayı ihmal etmeden...