Son cümleyi ilk cümle olarak yazayım;
Olumlu etkiler. Enflasyonun yükselmesi ister istemez fiyat istikrarı ana hedefi belirlemiş Merkez Bankası'nı harekete geçirecek, para politikalarını daha da sıkılaştırmak zorunda bırakacak. Parasal sıkılaştırma da nihayetinde TL'nin cazip hale gelmesini buna bağlı olarak kurların aşağı yönlü hareketini sağlayacaktır.
Önce Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayımlanan Ağustos ayı enflasyon verilerine bakalım, ne anlama geldiğini değerlendirelim ve tespitlerimiz paralelinde Merkez Bankasının alabileceği olası aksiyonları tahmin etmeye çalışalım.
TÜİK'e göre talep enflasyonu göstergesi TÜFE geçen ay yüzde 2,30 düzeyinde yükselmiş.
Yıllık bazda ise TÜFE ise 17,90'e kadar çıkmış. Gıda ve alkolsüz içecekler, ev eşyaları, ulaştırma ve içeriğini tam bilemediğimiz TÜİK'in çeşitli mal ve hizmetler olarak tanımladığı alt gruplardaki artış oranları ortalama TÜFE'yi aşmış. Özellikle ulaştırma grubundaki yükseliş yüzde 27,13 düzeyine gelmiş. Sadece giyim ve ayakkabı alt grubunda fiyat gerilemesi söz konusu olmuş. Nisan ayından bu yana TÜFE'nin seyri Merkez Bankasının öngörülerinden tamamen farklı bir patika izliyor.
MALİYETLER YÜKSEK!
Üreticilerin üretim aşamasında üstlendikleri maliyetlerdeki artışı gösteren Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi de belirgin bir şekilde artmış; yüzde 6,60. Ağustos ayı itibarıyla Yİ-ÜFE yıllık bazda yüzde 32,13'e kadar yükselmiş. Talep enflasyonu gibi Yİ-ÜFE de Nisan itibarıyla Merkez Bankasının radarından çıkmış ve Merkez Bankasının orta vadeli öngörülerinden oldukça uzaklaşmış.
Görüldüğü gibi maliyetler artıyor bu da üretime olumsuz yansıyor. Maliyetlerin yükselmesine neden olan temel iki faktörün altın çizebiliriz. Birincisi kurların yükselmesi ile üretim girdilerinin pahalılaşması, ikincisi enerji fiyatlarının gerek arz sıkıntısı gerekse siyasi gerginlikler nedeniyle çıkışa geçmesi.
Amerika'nın İran'a ekonomik yaptırımlar uygulayacak olması önümüzdeki günlerde petrol arzındaki sorunları kuşkusuz daha da artıracaktır.
Çekirdek enflasyon göstergeleri özel kapsamlı TÜFE C ve D verileri ise sırasıyla yüzde 16,95 ve yüzde 17,22 düzeylerinde gerçekleşmiş. Çekirdek enflasyon, enflasyonun geçici etkilerinin arındırılması ile elde ediliyor. Bir yerde enflasyonun genelleşmeye başladığı düzeyi de ifade ediyor. Ne yazık ki çekirdek enflasyon da yüzde 17'leri aşmış durumda.
FAİZ ARTIŞI GELEBİLİR
Gelelim sorumuzun yanıtına...
Dün sabah enflasyon verilerinin açıklanmasının ardından Merkez Bankası açıklama yaptı. Birkaç paragraflık açıklama ile Merkez Bankası şu mesajı vermek istedi;
"riskleri gördük, fiyat istikrarını destekleyecek tepkiyi vereceğiz." Yani Merkez Bankası 13 Eylül toplantısında büyük oranda faiz artırıma gidecek gibi görünüyor. Ancak faiz artırımının oranının yüksek olmasını beklemek hata olur.
Mümkün olduğunca oranı makul seviyelerde tutmak isteyecektir. Kurlardaki artış ve bu artışın enflasyona yansımasında belli oranda ekonomik belli oranda da siyasi faktörler rol oynadı. Bu yüzden toplantıdan reel faizleri yeniden pozitif seviyeye çekecek bir oranda faiz artırımı gelecek.
Faiz artırımı dışında önlemler olur mu?
Tabi olur ama faiz artırımsız diğer önlemlerin kendi başlarına etkilerinin sınırlı olduğunu ne yazık ki gördük. Swap işlemleri, TL ve döviz likiditesi, rezerv opsiyon katsayıları ve zorunlu karşılık oranları revizyonu ile ilgili önlemler ya da TL ve döviz hesaplarının vergilendirilmesinde TL lehine yapılan değişikliklerin tesirleri geçici oldu. Umarız Merkez Bankası fiyat ve finansal istikrarı bir an önce sağlar.