Zihin okuma deyince aklıma X-Men evrenindeki Profesör Charles Xavier geliyor. Gerçekten harika bir özellik. Xavier istediği kişinin beynini okuyabiliyor ve hatta onu yönlendirebiliyor bile. Bunun dışında gerçek hayatta ise yetenek yarışmalarındaki zihin okuyan ve seçimleri yönlendirdiğine inanılan 'sihirbazlar' gördük zaman zaman. Ne kadar gerçek olduğu tartışılır elbette. Ancak bunu bilim ile izah etmeye çalışanlar epey yol katetti. Son günlerde haberlerde sıkça gördüğümüz iki dev şirket ve iki dev isim var bu konuda öne çıkan. Elon Musk'ın Neuralink projesi ve Facebook'un kurucusu Mark Zuckerberg'in zihin okuma çalışmaları.
SİSTEM DEĞİŞECEK
Geçtiğimiz yıl Elon Musk insan türünün bir tür cyborg olduğunu düşündüğünü söylemişti. O dönemde "neural lace" adını verdiği bir proje üzerinde çalıştığını söyleyen Musk'ın, insan-makine birleşimini gerçekleştirmeye çalıştığını öğrenmiştik. Gelen son bilgilere göre Musk, Neuralink adlı yeni bir girişimle "neural lace" teknolojisi üzerinde çalışıyor. Musk, daha bilimsel ve genel bir yaklaşımla, nöroteknolojinin geleceğin teknolojisi olabileceğini düşünüyor. Beyinde sağlanacak en küçük bir ilerleme, işlemciler ya da web'de sağlanan bir ilerlemeyi kolaylıkla gölgede bırakabilir. Yani bilgisayarda 3 dakikada yaptığımız bir işlemi, bu sistemde 1 saniyede yapabiliriz.
BEYİN İLE BAĞLANTI
Bilgisayarlarla iletişimimiz klavye ve en fazla ses gibi arayüzlerle sınırlı. Bu arayüzler veriyi kısıtlıyor. Örneğin Siri ile saniyede en fazla 40 bit bilgi aktarabilirken, fiber optik kablolarla aynı sürede trilyonlarca bit veri aktarılabiliyor. İnsan beyninin doğru bağlantıyla bu transferi gerçekleştiremeyeceğini gösteren bir işaretse henüz yok. Zorluksa bu bağlantıyı bulmak.
FACEBOOK İNSANLAR ÜZERİNDE İLK DENEYİNİ YAPTI
Sosyal medya devi Facebook, Kaliforniya Üniversitesi'ndeki çalışmalara sağladığı kaynakla, insanların düşüncelerini okuyarak yazıya çevirebilen cihaz yaratmayı planlıyor. Bu amaçla yapılan araştırmalarda yeni yazılım, gönüllüler üzerinde ilk kez denendi. Üniversitedeki araştırmacılar, bu cihazın uygulanabilir olup olmadığını test etmek için çalışmalarını sürdürürken; sinir bilim etikçileri, beyindeki verilerin nasıl toplandığı, saklandığı ve kullandığı ile ilgili bazı kurallara ihtiyaç duyulacağını düşünüyor. Technology Review internet sitesinin haberine göre, bilim insanları gönüllülerle yaptıkları çalışmalarda, listeden sorulan sorulara verilen basit yanıtları dinleyebildi. Araştırmanın başındaki Sinir bilimci Edward Chang 'ECoC' adı verilen elektrotları gönüllülerin beyinlerine yerleştirdi.
CEVAPLARI ALDILAR
Epilepsi hastalığı dolayısıyla beyin ameliyatına girecek gönüllülere sorulan 'hangi müzik aletini tercih edersiniz?' sorusuna karşılık araştırmacılar, 'piyano' veya 'keman' yanıtı aldılar. Facebook, araştırma projesinin devam ettiğini ve bu çalışmayla konuşma engeli olan insanların iletişim kurmalarını yeniden sağlayabileceklerini açıkladı. Cihazın ilk numunelerinin sunumunu bu yılın sonunda yapmayı planlayan Facebook, bu cihazın beyni nasıl ölçeceği veya ne gibi şeyler yapabileceği konusunda bilgi vermedi. Facebook, 2017 yılında insanların düşüncelerini yazıya çevirerek dakikada yüz kelimeye kadar yazabilecek bir kafa bandı geliştirmek istediğini açıklamıştı.
BAŞKA ÇALIŞANLAR DA VAR
BUNLARIN dışında elbette şirketlerin haricinde ülkelerin de bu konuda çalıştıklarını rahatlıkla söyleyebiliriz. Ancak artık özel şirketler katettikleri ilerlemeyle dev ülkelerin çalışmalarını geçmiş durumda. Ya da en azından biz öyle biliyoruz. Braintree'yi kuran ve 800 milyon dolara PayPal'a satan Bryan Johnson da bu alanda çalışıyor. 100 milyon dolar yatırımla Kernel adlı bir girişim kuran Johnson, insanın doğrudan bilgisayarla iletişim kurmasını sağlayacak bir sistem geliştirmeye çalışıyor. Beyin implantlarını deneyen Johnson, başarıya ulaşamayınca yöntemini değiştirmişti.
BEYNİMİZİN TEPKİLERİNİ KAYDEDEREK ÇALIŞIYOR
Beyin implantları, hafızanızı kaydedip bu kalıpları bir bilgisayar çipinde depolamayı ve bunları yeniden hipokampüse iletmeyi amaçlıyor. Ancak pratikte bu başarıdan epey uzak. Bunun yerine daha genel amaçlı bir teknoloji geliştiriliyor. Bu teknoloji, beyni elektrotlar kullanarak uyarma ve tepkileri kaydetme üzerine kurgulanıyor.