Sosyal güvenlik mevzuatımız çalışanların hayatlarını kaybettikten sonra geride kalan yakınlarını koruma altına alıyor. Özellikle eş ve çocuklar ölen sigortalının adına maaş alıyor ve hayatlarını devam ettiriyor. Kocası ölen kadına; kocasının sigortalılık süresi uygunsa, kadının geliri olup olmadığına bakılmaksızın aylık bağlanıyor. Yetim kalan kız çocuklarına evlenmedikleri ve çalışmadıkları sürece, erkek çocuklara da öğrenci oldukları sürece (25 yaşa kadar) maaş ödeniyor.
Özellikle hem babasından hem de vefat eden eşinden aynı anda maaş alıp alamayacağını merak eden çok sayıda okurumuz var.
Bu sorulardan birisi de Yasemin KATIKSIZ'dan geliyor.
Vefat eden babamdan maaş alıyordum. Evlenince kesildi. Şimdi eşimi de kaybettim ve ölüm maaşı alıyorum. Babamdan aldığım yetim maaşı da verilir mi?
Yasemin hanım öncelikle şunu söyleyelim. Böyle bir durumda devlet çift maaş vermiyor. 1 Ekim 2008'den önce ise farklı kurumlar olmak kaydı ile veriliyordu. Hangi maaş yüksek ise onu tercih edip alacaksınız. Fakat bu konuda çift maaş alma durumları da var. Ayrıca yargı kararı da var. Onları da sıralayalım.
KURUMA GÖRE DEĞİŞİYOR
* Kocası vefat eden bir kadın eğer emekli ise hem kendi emekli maaşını hem de kocasından kalan ölüm maaşını alır.
* Dul kadın çalışabilir. Hem kocasından hem de sigortalı olarak çalıştığı yerden maaş alır ve şartlar oluşursa emekli de olur.
* Kız çocuk çalışmıyorsa, ölen anne-babasından aylık alıyor. Çalışmaya başlarsa, SSK ya da Bağ- Kur'dan bağlanan aylık kesiliyor. Emekli Sandığı'ndan bağlanan aylık ise kız çocuğu SSK'lı ya da Bağ-Kur'lu olarak çalışıyorsa, kesilmiyor. Memur olursa kesiliyor.
* 1 Ekim 2008'den itibaren, yetim kız çocuğunun ölen anne ve babasından iki maaş alma imkanı var. Yüksek olanın tamamını, diğerinin ise yarısını alıyor. Kız çocuğu, evlenince maaşı kesiliyor.
YARGI KARARI VAR
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun 2012/223 sayılı kararı ile hem babası hem kocası SSK'lı olan bir kadına çift maaş verildi. Kız çocuklarına yetim aylığı bağlanabilmesi için SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı kapsamından gelir veya aylık almama şartı 06.08.2003'de SSK mevzuatına girdi. Yargıtay 21. Hukuk Dairesi'nin 2011/2938 kararı, bu gerekçeyle her ikisi de SSK'lı olan eş veya babadan birisinin 06.08.2003 öncesi ölmüş olması halinde, SGK'dan çift aylık alınabileceğini ortaya koydu. Bu içtihat ile 02.08.2003'ten önce hem ölen kocası hem de ölen babası Bağ-Kur'lu olanların da çift maaş yolu açık. Çünkü aynı kural Bağ-Kur mevzuatına 02.08.2013 tarihinde getirildi. Hukukçular bu içtihatlarla dava açılabileceğini belirtiyor.
İSTİFA EDENE TAZMİNAT HAKKI
4 Eylül 1995 yılında sigortalı oldum. 6.700 günüm var. Şu anda 7 yıldır bir işyerinde çalışıyorum. Tazminatımı alıp ayrılmak istiyorum. Kaç yıllık tazminat alırım? Tazminatım 15 yıllık mı hesaplanacak? Yasin ŞAHİN
Yasin bey, 9 Eylül 1999 öncesi sigortalı olduğunuz için istediğiniz an işyerinden ayrılıp tazminatınızı alma hakkınız var. Tabii 15 yıl sigorta ve 3.600 gün prim şartı da gerekiyor. Siz bunları tamamlamışsınız. Ama önce SGK'dan 15 yıl 3.600 gün yazısı alın. Bununla şirketinize başvurun ve tazminatınızı talep edin. Tazminat çalıştığınız yıl kadar verilecek. Yani 7 yıllık tazminatınızı alabileceksiniz.
BİR GÜNLÜK PRİM 17.56 LİRA
Emeklilik için eksik günlerimi doğum borçlanmasıyla tamamlayacağım. Kaç lira ödemem gerekiyor? Halime BOZOK
Doğum borçlanmasında bir çocuk için 720 gün kazanabiliyorsunuz. Kaç gün eksiğiniz varsa o kadar borçlanın. Borçlanmanın en alt sınırı günlük brüt asgari ücretin yüzde 32'si oluyor. Bugünkü hesapla aylık 527.04 günlük ise yaklaşık 17 lira 57 kuruş en alt ödeme oluyor. 1 çocuk için borçlandığınızı düşünürsek 720 gün için 12 bin 648 lira ödenecek. Üst limit ise bunun 6.5 katı 82 bin 218 lirayı buluyor.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM
09.02.1976 doğumluyum. 02.01.1995 tarihinde ilk kez sigortalı oldum. Ara vererek çalıştım. Halen çalışıyorum. 4.600 günüm var ve sigortadan sonra iki çocuğum dünyaya geldi. Ne zaman emekli olurum. Necmiye EGELİ
20 yıl 51 yaş ve 5750 prim günü şartlarınız var. Primin tamamlanması için 1150 gün gerekiyor. Çalışmaya devam ederek bunu tamamlayabilirsiniz. İmkan olmazsa iki çocuk için 1440 gün borçlanma hakkınız var bunu kullanırsınız. 09.02.2027 tarihinde de emekli olursunuz.
04.02.1970 doğumluyum. 01.01.1989 tarihinde ilk kez sigortalı oldum. 7 binden fazla prim günüm var. Askerliğimi sigortadan sonra yaptım. Ne zaman emekli olabilirim? Emre KATIK
25 yıl 51 yaş ve 5450 prim günü şartlarına tabisiniz. Yılınız ve priminiz tamamlanmış. Askerlik borçlanması yapmanıza gerek yok. Sigortadan sonra olduğu için yaşı geri çekmez. Prime de ihtiyacınız yok. Yaşınızın dolacağı 04.02.2021 tarihinde emekli olabilirsiniz.