Çalışma hayatında işvereni de çalışanı da koruyan kurallar ve güvenceler var. Çalışanın işten ayrıldıktan sonra mağdur olmaması için üç ayrı tazminat sistemi konulmuş durumda:
1- İhbar tazminatı,
2- Kıdem tazminatı,
3- Geri dönüş tazminatı (veya kötü niyet tazminatı).
Kıdem tazminatı kişinin çalıştığı yıl ile brüt maaşının çarpılması ile hesaplanıyor.
İhbar tazminatı ise çalışılan yıla göre belirleniyor ve 2 haftadan 8 haftaya kadar çıkıyor.
Geri dönüş tazminatında ise 30 kişiden fazla işyerinde çalışanlar, 1 ay içinde dava açtıklarında 8 brüt maaşa kadar tazminat alabiliyor.
ÇALIŞANLAR BİLMİYOR
30 kişiden az personeli olan ve Türkiye'deki çoğunluk şirketlerin çalışanlarının ise farklı bir güvencesi bulunuyor. Bu çalışanlar işe geri dönüş davası açamıyorlar ancak 'kötü niyet tazminatı' ile alacakları parayı 3'e katlayabiliyorlar.
Kötü niyet tazminatı fesih hakkını kullanırken işverenin yaptığı hatalarla ortaya çıkıyor.
Birçok çalışan bundan habersiz olduğu için de bu tazminatı kaçırıyor. Oysa dediğimiz gibi ihbar tazminatının üç katı ödeniyor ve ciddi bir tutar oluşturuyor.
Burada çalışanın işten çıkarılırken haksızlığa uğraması söz konusu. Örneğin bir işçi sadece evlendiği için ya da hamile kaldığı için işten atılmışsa devreye kötü niyet tazminatı giriyor. Yine ırk, cinsiyet ayrımı, sendika üyeliği, hakkını arama gibi konularda da kötü niyet tazminatına hükmediliyor.
Bir işveren işçinin gerçek maaşını bordroya yansıtmıyor ve prim vergisi kaçırıyorsa çalışan da bunu Çalışma Bakanlığı'nın ALO 170 hattına bildirmişse bu sebeple çıkartıldığında kötü niyet tazminatı devreye giriyor.
AYRIMCILIK TAZMİNATI VAR
4857 sayılı İş Kanunu'nun 'Eşit davranma ilkesi' başlıklı 5'inci maddesinde; "İş ilişkisinde dil, ırk, renk, cinsiyet, engellilik, siyasal düşünce, felsefî inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalı ayrım yapılamaz. İşveren, esaslı sebepler olmadıkça tam süreli çalışan işçi karşısında kısmi süreli çalışan işçiye, belirsiz süreli çalışan işçi karşısında belirli süreli çalışan işçiye farklı işlem yapamaz. İşveren, biyolojik veya işin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça, bir işçiye, iş sözleşmesinin yapılmasında, şartlarının oluşturulmasında, uygulanmasında ve sona ermesinde, cinsiyet veya gebelik nedeniyle doğrudan veya dolaylı farklı işlem yapamaz.
Aynı veya eşit değerde bir iş için cinsiyet nedeniyle daha düşük ücret kararlaştırılamaz.
İşçinin cinsiyeti nedeniyle özel koruyucu hükümlerin uygulanması, daha düşük bir ücretin uygulanmasını haklı kılmaz. İş ilişkisinde veya sona ermesinde yukarıdaki fıkra hükümlerine aykırı davranıldığında işçi, dört aya kadar ücreti tutarındaki uygun bir tazminattan başka yoksun bırakıldığı haklarını da talep edebilir." Yasada da görüldüğü gibi ayrımcılık yapan işveren 4 aya kadar tazminat ödemekle yükümlü oluyor.
BAĞ -KUR 'DAN EMEKLİLİK
Annem Şubat 1958 doğumlu, 15.11.2013 tarihinden itibaren tarım Bağ-Kuru ödemesi yapmaktadır (1695 gün) emekli olabilmesi için nasıl bir yol izlememiz gerekiyor veya ne zaman emekli olabilir? Mehmet YAMAN
2008 sonrasında sigortalı olduğu için emeklilik şartları biraz daha zorlaşıyor. Bu prim günüyle emekli olması mümkün değil. 9 bin gün yani 25 yıl prim ödemeniz lazım. Primin tamamlandığı yıla göre de yaşı belirlenecek.
Yani aralıksız ödenirse 2038'de prim tamamlanır. Buna göre de 60 yaşında emekli olur.
25 yılın tamamlanması uzadıkça emeklilik yaş şartı da artacaktır.
SON 3.5 YIL ÇOK ÖNEMLİ
01.05.1965 doğumluyum. 15.09.1993 sigorta başlangıcı. 10 ay askerlik ödedim. Askerlik sigortadan önce. 2.346 günüm var ve SSK'dan devam ediyorum. 1997-2017 arasında da 3.952 günüm var. Mehmet ÇELİK
İlk işe giriş tarihinize göre 25 yıl 54 yaş ve 5675 gün şartlarınız var. 10 aylık askerlik borçlanması yeterli olmuyor. 1 ay daha askerlik borçlanırsanız yaş şartınız 53'e düşecektir. Ancak SSK'dan emekli olabilmeniz için en az 3.5 yıl daha çalışmanız gerekiyor. Aksi takdirde Bağ- Kur'dan emeklilik ortaya çıkar.
Bu durumda da 9 bin gün (25 yıl) prim ödemeniz gerekir.
2 ÇOCUK İÇİN 1440 GÜN
04.03.1990 doğumluyum işe giriş tarihim 25.04.2008. Prim gün sayım 1466. 2 tane çocuğum var. Emeklilik için neler yapmam gerekiyor? Fatma DEVİREN
İşe giriş tarihinize göre 7 bin gün prim ve 58 yaş şartıyla emekli olabilirsiniz. Eğer iki çocuk 2008 sonrasında dünyaya gelmişlerse borçlanarak 1440 gün kazanabilirsiniz. Kalan günleri de çalışarak tamamlamanız gerekiyor.