İş kazaları alınan tüm tedbirlere rağmen hayatımızın bir parçası. Ne kadar yasal düzenleme yapılırsa yapılsın, ne kadar tedbir alınırsa alınsın insanların dikkatsizliği bazen bu üzücü olaylara sebebiyet veriyor. Ancak şu bir gerçek ki son yıllarda iş kazalarında çok önemli bir azalma yaşanırken ölüm oranları da düştü.
Bu sevindirici durumun daha da iyi seviyelere gelmesini bekliyoruz. İş kazaları ile ilgili tedbirlerin dışında bu tür olaylarda çalışanların da bazı hakları bulunuyor. Bu haklar maaş, geçici ödenek, sürekli ödenek, tazminat gibi durumları içeriyor.
Ancak asıl tartışılan konu, hangi olayların iş kazası sayılacağı.
MEKAN ÖNEMLİ Mİ?
Genel anlamıyla bir olayın iş kazası sayılabilmesi için sigortalının işyerinde olması ya da işyeriyle ilgili bir yerde bulunması aranıyor. Çalışan işyeri dışında asıl işini yapmadığı sıralarda da bir kaza geçirirse bu iş kazası olarak sayılıyor.
Sigortalı işyerinde işini yaparken ya da dinlenirken bir kalp krizi geçirirse, bu iş kazası sayılıyor.
SERVİSTE TRAFİK KAZASI
Aynı çalışan işveren tarafından bir yere gönderilse orada verilen işi yapmadığı bir esnada bile kalp krizi geçirirse yine iş kazası olarak değerlendiriliyor.
Örneğin başka bir şehre tahsilat için giden bir çalışanın kaldığı otelde akşam mesai saatleri dışında yemek yerken başına gelen bir olay iş kazası sayılıyor.
Eğer işle ilgili olan zamanın dışında bir olay gerçekleşirse, örneğin çalışan işten ayrıldı ve evine giderken trafik kazası geçirdi ise bu iş kazası sayılmıyor. Fakat trafik kazası şirket aracında ya da serviste meydana gelirse bu yine iş kazası olarak değerlendiriliyor.
Ancak ücretli izindeki bir çalışan işyerine ziyarete gittiğinde düşüp kaza geçirirse bu, iş kazası olarak değerlendiriliyor.
HABER VERMEK GEREKİYOR
İş kazasının, sigortalıların işvereni tarafından, o yerin polis, jandarma gibi yetkili kolluk kuvvetlerine derhal bildirilmesi gerekiyor. Sosyal Güvenlik Kurumu'na ise olayın duyulmasından sonra en az 3 gün içinde durumun bildirilmesi şartı bulunuyor.
YAKINLARIN DA HAKKI VAR
İş kazası geçiren çalışanların ve yakınlarının sağlık durumuna göre bazı hakları bulunuyor:
- İstirahatli kaldığı sürede geçici iş görmezlik ödeneği veriliyor.
- Sağlık durumuna göre sürekli iş görmezlik geliri bağlanıyor.
- Çalışanın vefatı halinde hak sahiplerine gelir bağlanıyor.
- Gelir bağlanmış kız çocuklarına evlenme ödeneği veriliyor.
- Vefat eden sigortalı için cenaze ödeneği veriliyor.
İŞ GÖRMEZLİK ÖDENEĞİ NASIL VERİLİR?
İş görmezlik ödeneği sistemi sayesinde çalışanlar rahatsızlık yüzünden çalışamadıkları ya da raporlu oldukları dönemler için SGK'dan para alabiliyor. Böylece raporlu olarak geçirilen dönemlerde gelir kaybının önlenmesi sağlanıyor.
3 çeşit geçici iş görmezlik ödeneği bulunuyor:
- Hastalık veya herhangi bir rahatsızlığından dolayı rapor alınmış ise, çalışanın rapor tarihinden önce 90 gün prim ödemiş olması şartı ile rapor parası alma hakkı bulunuyor.
- Sigortalı olarak çalışan kişi işyerinde bir kaza geçirmiş ise veya işiyle alakalı olarak meslek hastalığından ötürü rapor almış ise SGK rapor parası ödüyor. Burada geriye doğru prim ödeme şartı aranmıyor.
- Kadın sigortalılar doğum yapması durumunda doğumdan önce 8 ve doğumdan sonra da 8 hafta olmak üzere doğum parası alma hakkına sahip. Yine 90 günlük prim şartı aranıyor.
PRİMLER MAAŞI ARTIRIR
02.12.1975 doğumluyum. 01.10.1991 tarihinden staj başlangıcım var. 4A başlangıcım 01.02.1997 tarihinde oldu, 1615 günüm var. 4B başlangıcım ise 03.11.2004'te oldu ve 3979 günüm var. Tekrar 01.01.2016'da 4A oldum. İki ay sonra 1261 günü tamamlıyorum. Toplamda 6855 günüm var. Ama bana 5825 gün yetiyor. Fazla yatırılan 1030 günün primini geri alabilir miyim? Sigortadan önce de 18 ay askerlik yaptım. Ne kadar borçlanma yapmalıyım? Hüseyin KUTLU
Sizin gibi farklı kurumlardan prim ödeyip çalışanların son 7 yıllık sigortalılık dönemlerine bakılıyor ve 1261 gün 3,5 yıldan bir gün fazla olmak şartıyla nerede sigortalı olmuşsa emeklilik kurumu da orası oluyor ve hesaplama da o kuruma göre yapılıyor. Siz de bu durumda SSK'dan yani yeni adıyla 4A'dan devam eder ve 1261 günü tamamlarsanız 25 yıl 56 yaş ve 5825 gün şartlarıyla emekli olabiliyorsunuz.
Priminiz tamamlanmış, yılınız 2022'de dolacak.
Yaşınız tamamlanınca emekli olursunuz.
Askerlik sigortadan önce olduğu için 15 aylık bir borçlanma yaparak yaş şartınızı 55 yapabilirsiniz. Fazla ödediğiniz primleri geri alma gibi bir usul maalesef yok. Bunlar sizin emekli maaşınızı artırırlar.
O yüzden zararı değil yararı olacaktır.
BORÇLANMA YAPMAYIN
23.03.1974 doğumluyum. İşe giriş tarihim 20.03.1994, 6520 gün SSK, 18 ay askerlik borçlanması yapmadım. Ne zaman emekli olabilirim?
Askerlik borçlanması yapsam ne zaman emekli olurum Kamil TEKİN
İşe girişinize göre 25 yıl, 54 yaş, 5675 prim gün şartlarına tabisiniz. Prim gün sayınız tamamlanmış. 25 yıl şartınız bu yıl dolacak, 54 yaşınız 2028 yılında dolacak. Bu durumda emekli olacağınız tarih 23.03.2028 tarihi olacaktır.
İşe girişiniz askerden önce olduğundan borçlansanız bile emeklilik yaşınızı aşağıya çekmez. Priminiz de eksik olmadığı için askerlik borçlanması yapıp boşuna para ödemenize gerek yok.