Ülkemizde turizm sektörü son 2 yıldır rekor üstüne rekor kırıyor. Yurdumuza yabancı turist akını yaşanırken, 9 günlük Ramazan Bayramı tatilinde de yerli turistin ilgisi otelleri ihya etti. Yeni sezonla birlikte oteller önemli sayıda personel alımı yaparken, bu sektörde çalışanların sorunları da yine gündeme geldi.
Her çalışanın kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin ve işsizlik maaşı gibi hakları var. Ancak bu durum mevsimlik sözleşmeler yapan çalışanlarda biraz farklı uygulanıyor. Turizm çalışanları sezonluk olarak 'belirli süreli sözleşme' statüsünde oluyor.
İŞSİZLİK MAAŞI NASIL ALINIR?
Öncelikle hemen söyleyelim bu süre bittiğinde eğer sözleşmeniz feshediliyorsa işsizlik maaşını hak ediyorsunuz.
Yasal dayanağınız da 4447 sayılı Yasa'nın 51. maddesinin d bendi.
Burada belirli süreli iş sözleşmesi yapanların da işsizlik maaşı alacağı açıkça yazıyor. Bu yüzden sözleşme bitiminde mutlaka işsizlik maaşına başvurun.
Burada işsizlik maaşının diğer kuralları da önemli. Son 120 günde hizmet akdine bağlı çalışmış olmak ve son üç yılda en az 600 gün sigortalı olup işsizlik priminin de yatırılmış olması şartı var.
TAZMİNAT NASIL ALINIR?
Fakat birçok turizm işletmesi sözleşmeyi feshetmek yerine askıya alıyor.
Bu durumda bir bakıma 'ücretsiz izin' durumu ortaya çıkıyor.
Dolayısıyla fesih olmadığı için de işsizlik maaşı hakkı ortadan kayboluyor.
Ancak yeni sezonda mutlaka işe alınmanız gerekiyor. Eğer tek sezonluk bir sözleşme yapıldıysa, 1 yıl dolmadığı için tazminat hakkı doğmuyor.
Ancak sözleşmeler yenilendiği için toplam çalışmaya bakmak gerekiyor.
Bu kez 1 yılı geçtiği için tazminat hakkı doğuyor. Yani her sezon 5 ay çalışan biri üç sezon anlaşmışsa, toplamda 15 ay çalıştığı için bir yılı geçip kıdem tazminatı alabiliyor.
Böyle bir durumda peş peşe sözleşme yenilendiği için çalışan, süresiz sözleşmesi olan işçiler gibi değerlendiriliyor.
Yargıtay kararlarında da 1 yılı geçen sürelerde tazminat hakkı doğduğunu görüyoruz.
BUNLAR ÇÖZÜM BEKLİYOR
Turizm çalışanları, ya da mevsimlik iş yapanların çözüm bekleyen sorunlarından bazıları şöyle:
- Bazı çalışanların hiç sigortası yapılmıyor.
- Sezonluk sigortalarda prim az yatırıldığı için çalışan emeklilik için yeterli süre kazanamıyor.
- Çalışma saatleri genelde yasanın emrettiğinden daha çok olmasına rağmen mesai alamıyorlar.
- Dinlenme saatleri de yasaya uygun olmuyor.
- Tazminatları ödenmiyor.
- Belli şartlarda işsizlik maaşı da verilmiyor.
- 1 seneyi dolduramadıklarından yıllık izin hakları olmuyor.
- Çalışma saatleri dışında bulundukları yaşam alanlarında şartlar kötü oluyor.
SİGORTASI YAPILMAYANA EMEKLİLİK İMKANI
Sigortasız çalıştırılan mevsimlik işçiler için yargıdan emeklilik yolunu açan önemli kararlar geldi. İzmir'in Menderes ilçesindeki bir tatil köyünde 17 yıl sigortasız olarak çalıştırılan iki mevsimlik işçi, çalıştığı günlerin SGK'ya bildirilmediğini belirterek dava açtı. Mahkeme, bilirkişi raporu ve tanık ifadeleriyle davayı kabul etti. Dava Yargıtay'a geldi. Yargıtay, mahkeme kararını usul ve kanuna uygun bularak, oybirliğiyle hükmün onanmasını kararlaştırdı. Kararın kesinleşmesinin ardından işçilerin sigortasız çalıştırıldığı günler SGK'ya bildirildi, emekli maaşları bağlandı.
VERGİ İNDİRİMİ ŞART
Benim yüzde 40 raporum var vergi indirimi yok. Emekli olabilir miyim? 3950 gün primim var. SGK girişim ise 21.02.2001. Onur KAYA
Sigortadan önce rahatsızlığı ya da engeli olan çalışanlar için vergi indirimi ile erken emeklilik imkanı bulunuyor. İşyerinden alınacak belgelerle vergi dairesine giden engelliler en az yüzde 40 ve üzeri vergi indirimi alırlarsa yaş şartına bakılmadan erken emekli olabiliyor. Sonradan çıkan rahatsızlıklarda ise yüzde 60 ve üzeri raporla malulen emeklilik imkanı bulunuyor.
Sizin raporunuz erken emeklilik için yeterli değil.
Vergi dairesine gidip vergi indirimi de almanız gerekiyor.
Eğer yüzde 40 vergi indirimi alırsanız, 19 yıl 4240 günle emekli olursunuz.
Vergi indirimi alamazsanız 60 yaşında 7 bin gün primle emekli olursunuz.
3.600 GÜN GEREKİYOR
1998 yılında sigorta girişim var. 2 ay içerisinde SGK'dan kıdem tazminatı yazısı alabilir miyim? Yeni çıkacak fon beni etkiler mi? Fatih SAÇLI
9 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olanlar 15 yıl (bu süre doldu) ve 3.600 gün prim olması şartıyla kıdem tazminatlarını alarak işten ayrılabiliyor.
Tabii son işyerinizde en az 1 yıldır çalışıyor olmanız gerekiyor. Sizin ilk sigorta olduğunuz tarih bu şarta uyuyor. Eğer 3.600 gün priminiz de varsa son çalıştığınız işyerinde bir yılı da doldurduysanız SGK'ya giderek yazı alabilirsiniz.
Bu yazıyla işyerinize müracaat ettiğinizde tazminatınızı alıp ayrılırsınız. Bunun için 2 aylık bir süreye ihtiyacınız yok. Yeni fon sizi etkilemez şu anda geçerli mevzuata göre hareket edeceksiniz.