Sosyal güvenlik mevzuatımız çalışma gücünü belli oranda kaybeden sigortalılara erken emeklilik hakkı tanıyor. Eğer doğuştan ya da sigorta olmadan önce bir engel varsa, yaş şartına bakılmadan daha az sürede emeklilik imkanına kavuşuluyor. Bunun için en az yüzde 40 oranında vergi indirimi almak şartı bulunuyor.
Yine sigorta olduktan sonra ortaya çıkan rahatsızlıklarda da malulen emeklilik ya da iş görmezlik gibi kolaylıklar sunuluyor. Burada ise en az yüzde 60 oranında iş göremezlik raporu gerekiyor. Malulen emeklilikte şartlar oluşmuşsa bekleme olmadan emeklilik hakkı veriliyor. İkisinin arasındaki bir diğer fark ise engelli vergi indirimi ile emeklilikte sonradan çalışma durumu olurken malulen emeklilikte çalışılınca maaş kesiliyor. Bu noktada özellikle malulen emeklilik açısından diyabet (şeker) hastalarından çok fazla soru geliyor. O yüzden bugün bu konudaki bilgileri sizinle paylaşmak istiyorum.
HANGİ ŞARTLARDA OLUŞUYOR
Son yıllarda diyabet hastalığının yaygınlaşması ve çalışmayı engelleyici boyutlara ulaşması malulen emeklilik taleplerini de artırdı. Bu konuda bazı şartlar bulunuyor.
Öncelikle malulen emeklilikte rahatsızlığın sigorta olduktan sonra, yani çalışırken ortaya çıkması ve çalışma gücünün en az yüzde 60 oranında kaybedilmiş olması gerekiyor.
Bunun yanında en az 5 yıl yani 1800 gün prim ödenmiş olması da isteniyor. Tabii çalışma gücünün kaybının sevk edilen hastane raporuyla belirlenmesi ve bu raporun SGK tarafından da onaylanması şartı aranıyor. Onaylanmaması durumunda itiraz edilebiliyor.
İtirazın ardından konu hakem hastaneye gidiyor ve orada sonuçlandırılıyor. Eğer diyabet hastalığınız sizin çalışma gücünüzün yüzde 60 oranında kaybına yol açmışsa malulen emekli olabilirsiniz.
BU DURUMU DOKTOR RAPORU BELİRLER
SGK Maluliyet Tespiti İşlemleri Yönetmeliği'nde şeker hastalarının malulen emekli olabilmeleri için rahatsızlığın insan vücudunda en az üç organı bozması gerektiği de belirtiliyor. Tabii bu durumu yine doktor raporları belirleyecek.
Bu yönetmeliğin eklerinde hangi hastalıkların malulen emeklilik için geçerli olacağı da sıralanıyor. Buradan kendi rahatsızlığınız ile ilgili kurallara bakarak emekli olup olamayacağınızı kontrol edebilirsiniz.
SGK'YA BAŞVURU YAPMANIZ GEREKLİ
Malulen emeklilik için öncelikle sizin başvuruda bulunmanız gerekiyor. SGK'ya müracaat ederek malulen emeklilik imkanından yararlanmak istediğinizi belirtmelisiniz. Burada durumunuz incelenerek bir hastaneye yönlendirilmeniz sağlanacaktır. Ardından hastaneden çıkacak rapora göre de işlemler devam edecektir.
MAAŞ FARKLI DEĞİL
Kamuoyunda çok konuşulan bir konu da malulen emeklilikte maaşın düşük olması. Aslında tüm emekliliklerde maaşlar aynı şekilde hesaplanıyor. Yani primlerinize daha doğrusu prime esas kazançlarınıza yani SGK'ya bildirilen maaşlarınıza bakılıyor ve hesaplama yapılıyor.
Dolayısıyla malulen emeklilikte farklı bir uygulama yok. Ancak takdir edilir ki 1800 günle emekli olan birisinin primi az olmasından dolayı maaşı da düşük olmaktadır.
45 SAATİ GEÇERSE MESAİ ÖDENİR
Fazla çalışma yaptığımızda fazla mesai ücretimiz nasıl hesaplanır? Reyhan UZUN
İş kanununun 41. maddesi uyarınca fazla çalışma, kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırk beş saati aşan çalışmalardır. Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir.
Fazla mesai ücreti brüt ücret üzerinden hesaplanır. Örneğin, brüt saat ücreti 10 TL olan bir işçinin ay içinde 5 saat fazla çalışma yapması halinde normal ücretine ilave olarak 5 x 15 TL üzerinden 75 TL fazla çalışma ücreti alması gereklidir. Resmi tatillerde çalışılması durumunda ise ödenecek mesai ücreti bir günlük yevmiyenin iki katı kadar olacaktır.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?
01.01.1972 doğumluyum. 7500 prim günüm var. 1988'de staj için sigorta yapıldı. İşe başlangıç 01.08.1998 tarihi. Bu durumda ne zaman emekli olabilirim? Yaşar KUYUCU
Asıl işe başlangıç tarihiniz olan 01.08.1998 tarihine göre emekliliğiniz hesaplanacaktır. Staj başlangıcı emeklilikte geçerli değildir. 25 yıl, 57 yaş ve 5900 prim gün şartlarına tabisiniz. 14,5 ay askerliği borçlanıp öderseniz 25 yıl, 56 yaş ve 5825 prim gün şartlarına tabi olabilirsiniz. Bu durumda, askerliği öderseniz 01.01.2028 tarihinde, ödemezseniz 01.01.2029 tarihinde emekli olabilirsiniz.