SORULARA CEVAPLAR
Özel sektörde bir firmada çalışıyorum. Bazı günler çalışma saatlerim 12-13'e kadar çıkabiliyor. Bu saatler uzun değil mi? Günde 7,5 saat olması gerekmiyor mu? İşverenimiz haftada 45 saati aşmadığımız için mesai ödemeyeceğini söylüyor. Bu doğru mu? (ismi saklı)
4857 sayılı İş Kanununun 63'üncü maddesine göre genel anlamda baktığımızda haftalık çalışma saati 45 olarak belirlenmiştir. Dolayısıyla işçiler haftada 45 saatten fazla çalışırlarsa bu sürelerin parası yüzde 50 artırılarak ödenir. Yani bir işçi haftada 45 yerine 50 saat çalışmışsa 5 saat fazla çalışması var demektir. Bu işçinin 1 saatlik ücreti 20 lira ise 5 saatlik ücret 100 lira yerine 150 lira olarak kendisine ödenir. Ancak 45 saatlik süre belirttiğimiz gibi haftalık bir süredir. Toplu iş sözleşmesi veya işçi işveren arasındaki anlaşma ile aksi kararlaştırılmamışsa 45 saatlik süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanabilir. Yani bir gün 10 saat bir gün 5 saat çalıştırılabilir. Ya da bu şekilde genel uygulamaya göre, hafta içi günlük 8 saat, hafta sonu da Cumartesi günü 5 saat çalışmayla 45 saatlik haftalık çalışma süresi tamamlanır. Yani denkleştirme dediğimiz uygulama gerçekleşir. Bu durumda hafta içi yaptığınız yarım saatlik mesailer ücretlendirilmez çünkü haftalık 45 saati aşmamış olursunuz. Ancak her gün 12-13 saat çalışıyorsanız burada yasalara aykırı bir durum var demektir. Çünkü 11 saatten fazla çalışmamanız gerekir. Fazla yaptığınız çalışmaların parası da yüzde 50 fazlasıyla ödenmelidir. Durumu hemen ALO 170'e bildirerek yetkilileri haberdar etmelisiniz.
İZİN VERMEYEN TAZMİNAT ÖDER
Bir şirkette 8 yıldır çalışıyorum. Her yıl yıllık iznimin hepsini kullandırmıyorlar. İzinlerim toplamda 150 güne kadar ulaştı. Bu benim iş sözleşmemi haklı fesih sebebim olur mu? Tazminat alma hakkım bulunuyor mu? Metin KUZU
Öncelikle belirtelim ki izin çalışanlar açısından hem yasal hem de anayasal bir haktır. Dolayısıyla işçi "ben izin kullanmıyorum" diyemediği gibi işveren de "iznini kullandırmıyorum" diyemez. İşçinin kazanmış olduğu haklarını işverenin kullandırmaması çalışma hukukuna aykırıdır. Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 2001/17459 esas numaralı kararında; "Hak kazandığı izni çalışmakta iken işverenden isteyen işçi kendisine böyle bir iznin kullandırılmayacağı açık ve kesin şekilde ifade edildiği takdirde İş Kanununda tanınmış olan haklarını kullanabilir". denilmektedir. Ancak burada dikkat etmeniz gereken husus izninizin kullandırılmamasının sebepsiz olmasıdır. Birçok sektörde işin gereğince bazı yıllar izin kullanılmamaktadır. Yani işveren bu hakkı sizden almışsa haklı olursunuz. Ancak işiniz ve sektörünüzün gereği doğrultusunda eksik izin kullanmışsanız burada tazminat hakkınız doğmaz. Bu ayrımı iyi yapmak lazım. Bu durumda izin haklarınız yanmaz bir sonraki sene kullanabilirsiniz. Eğer işten ayrılırken hala kullanamadığınız izinleriniz varsa bunların parasını İş Kanunu gereğince son maaşınız üzerinden alırsınız.
TEK TARAFLI BİR KARAR OLUR
İşveren uzaktan çalışma kararı verirken işçinin onayını almak zorunda mıdır. Tek taraflı karar olur mu? Murat ÇAYCI
Uzaktan çalışma uygulaması İş Kanunu'nun 14 . maddesinde düzenleniyor. 2016 yılında bu maddeye ilave yapılmıştır. Ayrıca Mart 2021'de de bir yönetmelikle detaylar belirlendi. Buna göre uzaktan çalışma öncesinde işçi ile işverenin mutabakat içinde olması ve bir yazılı sözleşme yapması gerekiyor. Ancak ilgili yönetmelikte şu ifade de yer alıyor: "Uzaktan çalışmanın mevzuatta belirtilen zorlayıcı nedenlerle işyerinin tamamında veya bir bölümünde uygulanacak olması halinde uzaktan çalışmaya geçiş için işçinin talebi veya onayı aranmaz." Bu durumda zorlayıcı sebepler (örneğin pendemi gibi) ortaya çıktığında işveren tek taraflı karar alabiliyor.
ÇIRAKLIK GİRİŞİ GEÇERLİ DEĞİL
1975 doğumluyum. 1990 yılından çıraklık okulu kaydım var. Aynı sigorta numaramla 1997 de resmi kamuda işe basladım. Şu anki primim 6300 gün. Ne zaman emekli olurum? N.V.
1997 yılındaki işe başlangıç tarihiniz 24 Mayıstan once ise 25 yıl, 56 yaş, 5825 prim gün şartlarına, bu tarihten sonar ise 25 yıl, 57 yaş ve 5900 prim gün şartlarına tabisiniz. Prim gün sayınız tamamlanmış ancak emekli olabilmeniz için yaş şartınızın da tamamlanması gerekmektedir. Askerlik 1997 yılından once ise borçlanıp bir yıl daha erken emekli olabilirsiniz. Çıraklık girişi emeklilikte geçerli değil.