Milyonlarca vatandaşın merakla beklediği Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ile ilgili çalışmalar bitmiş durumda. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, konuyla ilgili gelişmeleri duyurdu.
Teknik çalışmanın içeriğinde EYT'lilerin emeklilik şartları bulunuyor. Bu noktada 7 önemli başlık öne çıkıyor.
1-PRİMLERİN TAMAMLANMASI GEREKİYOR
Teknik çalışmalar yapılırken özellikle 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olarak çalışmaya başlamış ancak belli bir prim seviyesine gelmiş sigortalılar üzerinde duruluyor. Genel anlamda bakıldığı zaman 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olarak çalışmaya başlamış herkes EYT'li olmuş durumda.
Yani yaş şartı getirildiği için yaşa takılmış durumda. Ancak bu sigortalıların tamamının yasadan yararlanması yani emeklilik hakkı kazanması mümkün değil. Çünkü 8 Eylül 1999'da çıkartılan yasa tamamen kaldırılsa bile en az 5 bin gün prim şartı bulunuyor. Teknik çalışmada ayrıca primin de en az 5000 ile işe giriş tarihine göre 5975 gün arasında olması üzerinde duruluyor.
Bu noktada çok daha fazla prim günü olan sigortalılar da var. Bunlar açısından da bir avantaj oluşturulması gündemde. Burada da kadınlar için 7200 erkekler için 9 bin gün masada bulunuyor. EYT yasasından yararlanmak için 9 bin gün ya da 7200 gün istenmeyecek ama bu kadar günü olanlar için bir avantaj oluşturulabilecek.
2- SİGORTALILIK SÜRESİ ÖNE ÇIKIYOR
Teknik çalışmada bakılan bir diğer konu ise sigortalı olarak bekleme süreleri. Kadınlar için 20 erkekler için ise 25 yıllık bekleme süreleri de var. Bu durumda yasadan yararlanacak kadınların 20 yılı erkeklerin ise 25 yılı doldurmaları gerekiyor. Buna göre kadınlar açısından 20 yıllık süre dolmuş durumda. Ancak erkekler için 1997 yılı ve öncesinde sigortalı olanlar 25 yılı doldurdular.
Daha sonra sigortalı olanlar için 2023 ve 2024 yılının gelmesi gerekiyor. Böylece yasa bugün çıktığında 6 Eylül 1997 öncesinde sigortalı olan erkekler için süre dolmuş olacak. Ancak süre şartını daha sonra tamamlayacaklar için bir kademeli geçiş de söz konusu olabilecek. Burada süre çalışılan yıl olarak değil ilk sigorta olunan tarihten sonra bu güne kadar geçen zaman olarak belirleniyor. Bu yüzden kadınların 20 erkeklerin 25 yıl çalışmaları gerekmiyor.
3-YAŞ KONUSUNDA BİR SINIR BELİRLENEBİLİR
Teknik çalışmada EYT yasasından yararlanacak olanların yaşları da değerlendiriliyor. Bu gün bakıldığında bir kısım EYT'linin primini doldursa bile 40'lı yaşlarda olduğu görülüyor. Burada birkaç alternatif bulunuyor. Birisi yasada belirlenen yaş şartına kalan sürenin belli oranda indirilmesi, diğeri ise kadınlar için 50 erkekler için 52 yaş bareminin konulması. Ancak yaş sınırının getirilmesi EYT'lileri ikinci bir kez yaş şartı ile karşı karşıya getireceği için sıcak bakılmıyor.
4-FARKLI KURUMLARA 3.5 YIL KURALI
Teknik çalışmada masaya gelen bir başka konu ise farklı kurumlarda sigortalı olanların durumu. Daha önce SSK'lı olup sonradan memur olanlar, veya Bağ-Kur'lu olup SSKlı olanlar açısından emeklilik şartları da değerlendirmeler arasında. Burada şu anda mevzuatta uygulanan son 7 yıllık süredeki 3.5 yıla bakılması ağırlık kazanıyor. Son 7 yıllık sigortalı süresince hangi kurum daha fazla ise o kurumdan emeklilik söz konusu olabilecek. Ancak Bağ- Kurlular ve memurlar için 2002 itibariyle yaş şartına bakıldığı ve ona göre yaş şartı getirildiği de masada bulunuyor. Bu arada iki kurum arasındaki prim farkının giderilmesi çalışması tamamlanırsa bu kez 2.5 yıl kuralının da ortadan kalkması gündeme gelebilecek.
5-MAAŞ ŞARTLARI HESAPLANIYOR
Teknik olarak değerlendirilen bir başka konu ise maaş hesaplaması olacak. EYT'lilerin emekli oldukları tarihte primlerine ve kazançlarına göre maaşları belirlenecek. Buna göre üç dönem esas alınacak. 1999 öncesi 1999 ile 2008 arası ve 2008 sonrası dönemleri değerlendirilerek üç ayrı hesaplama yapılacak. Bu üç hesap birleştirilerek emekli maaşı ortaya çıkartılacak. Kapsam ve emekli olacak kişi sayısı belli olduktan sonra yine maliyet de hesaplanacak.
Böylece maaşların miktarı ve bütçeye maliyeti de netleşecek.
6-BORÇLANMA İMKANLARI DEĞERLENDİRİLİYOR
Teknik çalışma sırasında primini ve yılını tamamlamış olanların dışında eksik primli olanlar için değişik borçlanma imkanları olup olmayacağı da değerlendiriliyor. Bu noktada primleri tamamlama imkanı olanların da EYT kapsamına girip girmeyeceği masada olacak. Bunun dışında askerlik borçlanması ile işe giriş tarihini geri çeken 1999 sonrası sigortalılar konusu da teknik çalışmanın içinde yer alıyor.
7-KISMİ EMEKLİLİĞE KOLAYLIK
EYT'lilerden primini tamamlayamayanlar için bir başka alternatif ise kısmi emeklilik. 8 Eylül 1999 öncesinde SSK'lılar için 15 yıl 3600 gün Bağ-Kur'lular için ise 5400 gün şartları bulunuyor. Burada yaş sınırı ise kadınlarda 54 erkeklerde ise 60'a kadar çıkıyor. Kısmi emeklilik için yaş indirimi de olabilecek.