Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Türkiye İhracatçılar Meclisi'nin (TİM) güncel verileri üzerinden tarımsal ihracatla ilgili bir çalışma yaptım.
Bunu sizlerle paylaşmak istiyorum. Önce genel ihracat tablosu hakkında kısa bilgi vereyim. Tablo, 'Tarım', 'Sanayi' ve 'Madencilik' olarak üç ana başlık halinde ele alınıyor. Tarım bölümü ise 'Bitkisel Ürünler', 'Hayvansal Ürünler' ve 'Ağaç ve Orman Ürünleri' şeklinde üç alt kaleme ayrılıyor. Sanayi bölümü, 'Tarıma Dayalı İşlenmiş Ürünler', 'Kimyevi Maddeler ve Mamulleri' ile 'Sanayi Mamulleri' şeklinde yine üç kaleme bölünüyor.
TARIMA DAYALI SANAYİ
Şimdi somut rakamlara bakalım.
Geçtiğimiz yıl itibarıyla tarım ihracatımız kağıt üzerinde 22.6 milyar dolar olarak gerçekleşmiş gözüküyor. Ancak burada ciddiyetle tartışmamız gereken hassas bir durum var. 'Ağaç ve Orman Ürünleri' kaleminde ihracat 5.036 milyar dolar olmuş.
Bu kalemin de üç alt başlığı bulunuyor;
'Mobilya', 'Kağıt' ve 'Orman Ürünleri'...
Her ne kadar mobilya ve kağıt mamulleri 'Tarım' bölümünde yer alıyorsa da bu kalemler doğrudan tarım ihracatı içinde değerlendirilmiyor. Peki öyleyse neden bu bölümde yer alıyor sorusunu da sormak gerekiyor tabii. Mobilya mamulleri tamam, fakat niçin kağıt mamulleri, tarıma dayalı sanayi kapsamında kabul edilerek tarım ihracatı sayılmıyor?
Defne, kekik ve biberiye benzeri çok sayıda orman ürünü 135 milyon dolarlık bir performans göstermiş ve doğal olarak tarım ihracatı içinde görülüyor.
TARIMA HAKSIZLIK
Bu çerçevede bir diğer önemli soru da şu; 'Sanayi' bölümünde yer alan 'Tarıma Dayalı İşlenmiş Ürün' kalemi 2018 yılı ihracatı 12.4 milyar dolar. Bunlar 'Tekstil ve Ham Maddeleri', 'Deri ve Deri Mamulleri' ve 'Halı'... Görüyorsunuz değil mi? Üçünün de temel kaynağı aslında bitkisel ve hayvansal üretim. Ama bilindiği üzere bu tarım ihracatı sayılmıyor. Mesela 'Tekstil ve Ham Maddeleri' denilince çok haklı olarak aklımıza hemen pamuk geliyor.
Çünkü temel ham madde o... Evet ithalat da yapıyoruz fakat yerli üretim çok daha fazla. Dolayısıyla pamuk gibi çok önemli yerli ürünümüz bir şekilde tarım ihracatı dışında kalıyor. Bu durum ne kadar mantıklı, doğrusu bilemiyorum.
Sonuç itibarıyla 'Tarıma Dayalı Sanayi' veya 'Tarımsal Sanayi Mamulleri' ihracatı şeklinde bir yeniden değerlendirme yapılmazsa tarım sektörüne büyük haksızlık olur diye düşünüyorum. Bu durumda ne oluyor? Türkiye'de tarımın büyük potansiyelinin ortaya çıkardığı performans olması gerekenin çok altında kalıyor.
Bu hususta başka bir örnek de tarımsal mekanizasyon. Tarım alet ve makinaları sektörü geçen yıl 1 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirmiş. Peki çiftçiler olmasa söz konusu büyük performans ne işe yarayacak?
Yanı sıra yerli tarımsal mekanizasyon sektörünün de hızla geliştiğini not edelim.
DAHA ÇOK ARTIŞ
Şimdi son değerlendirmeye gelelim.
Kağıt üzerinde 22.6 milyar dolar olarak gözüken rakamdan 'Ağaç ve Orman Ürünleri'nin 5.036 milyar dolarlık ihracatını düşerek bulduğumuz 17.564 milyar dolar rakamına 135 milyon dolar orman ürünleri ihracatını eklediğimizde 17.700 milyar dolar tarım ihracatına ulaşıyoruz.
Bu da geçen yıla göre yaklaşık 700 milyon dolarlık (yüzde 4) bir artışı ifade ediyor.
Sonsöz; Türkiye tarım ve gıda ihracatına odaklanmalıdır. Bu küçük artışlar bizi asla tatmin etmiyor. Çünkü her vesile ile söylediğim gibi tarım ve gıdanın katma değer potansiyeli çok yüksek. Bunu mutlaka yüksek performansa çevirmeliyiz. Un var, yağ var, şeker var!