Can kardeşimiz Azerbaycan'ın Ermenistan işgalinden kurtardığı Karabağ Zaferi'nin 5. yıl dönümü kutlu olsun. Bu mutlu günde Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan ile Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev ve "İki Devlet Bir Millet" mottosunda Azerbaycanlı kardeşlerimiz her zaman olduğu gibi bir ve beraberdi. Cumhurbaşkanımız Erdoğan duygusal ve stratejik vurgulu veciz bir konuşma yaptı. Erdoğan, "Karabağ'ın azatlığa kavuşması sadece Azerbaycan için değil Türk dünyası için de büyük bir gurur vesilesidir. Bugün 30 yıllık işgali sonlandıran muhteşem ve muazzam bir zaferin 5. yıl dönümünü kutluyoruz. Vatan muharebesinde toprağa düşen tüm şehitlerimizi Azerbaycan'ın yiğit evlatlarını bir kez daha rahmetle yad ediyorum. Azerbaycan ordusunun Karabağ toprağında attığı her adım, istiklal ve izzet uğruna dökülen her damla kan, Türk dünyasının tarihinde birer şeref nişanesi olarak ortak tarihimize altın harflerle yazılmıştır" dedi.
HASSAS BİR DENGE
Erdoğan'ın da işaret ettiği gibi Karabağ Zaferi Kafkasya jeopolitiğinde büyük değişime yol açtı. Türk Cumhurbaşkanları İlham Aliyev ve Recep Tayyip Erdoğan arasında kurulan kardeşlik, güçlü diplomatik ve askeri ortaklık Güney Kafkasya'daki güç dengelerini köklü biçimde etkiledi.
Karabağ Zaferi Azerbaycan'a yalnızca toprak bütünlüğünü değil, bölgedeki jeopolitik dengeleri de yeniden kurma imkânı verdi. Bölgedeki değişen dengelerde Zengezur Koridoru üzerinden şekillenen yeni bir Avrasya jeopolitiğini ve stratejik satrancın yeniden gündeme geldiği bir reel politik süreci ortaya koydu. Zengezur Koridoru bugün Türk devletlerini birbirine bağlayan bir geçiş güzergâhı olmasının ötesinde yeni gelişmelere yol açtı. Küresel koridor savaşlarının yaşandığı bir dönemde Zengezur Koridoru hem Çin hem de Amerika (Avrupa) için son derece stratejik ve hassas bir dengenin merkezi konumuna geliyor. Bu koridor bir taraftan Azerbaycan ve Türkiye'den Orta Asya'ya uzanan Doğu-Batı eksenli Orta Koridor ulaşım hattının kilit halkasını oluşturuyor, diğer yandan Afrika-Avrasya ekseninde stratejik bir hat haline gelişi ifade ediyor. Bu dinamik gelişmelere Cumhurbaşkanımız Erdoğan'ın stratejik hamleleri yön veriyor. Erdoğan, Türkiye ile Ermenistan arasında yakın ilişkileri örerek Ermenistan topraklarından geçen Zengezur Koridoru'nun önünü açıyor. Zengezur'un çalışmaya başlamasıyla Türkiye ile Asya Türk devletleri arasında direkt bağlantı sağlanacak.
ABD'NİN GÖZÜ ASYA'DA
Azerbaycan-Türk devletlerinden gelecek otobanlar, demiryolları, boru hatları Türkiye'ye ulaşacak. Cumhurbaşkanımız Erdoğan Asya'dan gelen yolların bir taraftan Türkiye üzerinden Avrupa'ya ulaşmasını, diğer yandan Türkiye-Irak arasındaki Kalkınma Yolu'na bağlantısını sağlayarak Türk devletlerinin Irak Basra Körfezi'ne inmesini sağlayacak projeleri başlatmış durumda. Zengezur'dan gelen yolların Mersin Limanı'na inmesiyle deniz yolundan Afrika koridoru da çalışmaya başlayacak. Trump-ABD'nin bölgeye artan ilgisine odaklanmak gerekiyor. Zira ABD bu koridor üzerinden İran ve Rusya'nın bölgedeki nüfuzunu sınırlandırmayı ve aynı zamanda Çin'in Kuşak ve Yol Girişimi'ne alternatif bir yapı oluşturmayı hedeflemiş durumda.
2025'in Ağustos ayında Trump sürpriz bir şekilde devreye girdi. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan'ı Beyaz Saray'da ağırlayan Trump, Zengezur için stratejik bir öneride bulundu. ABD'nin dış politika odağını Ortadoğu'dan Uzak Doğu'ya kaydırma sürecinde ABD Başkanı Trump'ın arabuluculuğunda imzalanan anlaşma ile Zengezur Koridoru'nun statüsü "Trump Rotası: Uluslararası Barış ve Refah İçin Bir Yol" (TRIPP) olarak yeniden tanımlandı. Anlaşmaya göre Ermenistan'dan geçecek yaklaşık 40 kilometrelik bu güzergâhın işletmesi 99 yıllığına ABD'ye verildi. Bu koridor ABD'nin bölgeye girişini sağlamış görünüyor. ABD, Çin ve Rusya'yı çevrelemek amacıyla bu hatta doğrudan müdahil olarak Çin'in Kuşak ve Yol Projesi'nin önemli bir uzantısını kontrol etmeye çalışmakta ve böylece Avrupa ile Asya arasındaki entegrasyon süreci üzerindeki denetimi elinde tutmayı hedeflemektedir. Rusya ne durumda? Kafkasya'da tarihsel sorunların merkezinde yer alan ve jeopolitik denklemlerin şekillenmesinde kritik bir rol oynayan en önemli aktör Rusya'ya da dikkatle bakmakta yarar var. Rusya-Ukrayna Savaşı Rusya'yı tarihsel gücünü devam ettiremeyeceği bir zayıflama dönemine sürükledi.
STRATEJİK ALANLAR
Şu anda Putin-Rusya, Karabağ Savaşı öncesi ve sonrasında temel olarak Azerbaycan ve Türkiye odaklı bir sürecin devamına yönelik adımlar atıyor. Ancak Ukrayna savaşı bittiğinde Yakın Asya'ya yeniden yönelmesi de unutulmamalıdır. Çin ne yapıyor? Çin'in Zengezur Koridoru ve Güney Kafkasya'ya yaklaşımı dış politikasında "Kuşak ve Yol Girişimi"nin etkisiyle şekilleniyor. Son olarak ABD'nin Çin'in karşısında kendine stratejik alan yaratma girişimi ortaya çıktı. Bu hamle Çin'in Kuşak ve Yol güzergâhında Avrupa'ya kesintisiz uzanma hedefiyle doğrudan çelişiyor. Önümüzdeki günler Güney Kafkasya bölgesinde satranç taşlarının daha sert ve kararlı hamlelerle ilerleyeceğini göstermektedir. Sonuç Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan, Karabağ zaferinin 5. yıl dönümünde yaptığı konuşmada Kafkasya jeopolitiğinde Türkiye-Azerbaycan kardeşliğinin yeni gelişmelere yol açacağını net olarak ortaya koydu ve ekledi: "Can kardeşlerimiz Azerbaycan'la Türkiye'nin müstesna ilişkileri somut ve stratejik projelerle her geçen gün daha da güçleniyor. Hatırlayacaksınız asrın projesi Azeri-Çırak-Güneşli başta olmak üzere Bakü-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı, Şahdeniz ve TANAP ile taçlandırdığımız işbirliğimizi son olarak Iğdır-Nahçıvan Doğal Gaz Boru Hattı'nın faaliyete geçmesiyle daha da perçinledik.
Şimdi bu işbirliğimizi daha da ileriye götürmenin ve kapsamını geliştirmenin gayreti içindeyiz. Kafkasya'da tesis edilecek yeni rotaların (Zengezur) ulaştırma ve enerji iletim imkânlarını artırmasını temenni ediyoruz. Hazar geçişli Doğu-Batı Orta Koridoru'nun Kafkasya'da tüm kardeşlerimizin faydasına olacak şekilde yatırımlarla geliştirmek için çalışacağız."
