Küresel krizin merkez üssü olan ABD ekonomisinde her geçen gün belirsizlikler artıyor. Bir gün FED Başkanı Bernanke çıkıyor, 'İşler yolunda, toparlanma sürecinde sorunsuz olarak yol alıyoruz' diyor. Kısa süre sonra bakıyoruz tam tersi açıklama gelmiş FED başkanından.
ABD'li akademisyenler de süreçle ilgili çelişkiler yaşıyor. Çift dip olasılığının kalmadığını iddia eden bir akademisyenden sonra itibarı oldukça yüksek iktisatçılardan Kotlikoff çıkıp bütçe açıklarına atıfta bulunarak, "Biz AB'den beter olmuşuz, batmışız halen aldırmıyoruz" diyiveriyor. ABD ekonomisinin lokomotif konumda olması, yani diğer ülke ekonomilerinin kaderlerinin bir yerde ABD'ye bağlı olması, gözlerin ister istemez ABD'den gelecek haberlere çevrilmesine neden oluyor.
Başkan Obama iki gün önce net bir açıklama yaptı: ABD'nin resesyondan çıkışı birkaç yılı alacak. Seçim kampanyasında dürüstçe dile getirdiği bu gerçeğin antitezinin üretilmesine de izin vermedi. Eğer aksini iddia eden olursa tamamen oy alma amacıyla iyimserlik taslıyordur dedi.
Aslında ABD ekonomisine ait veriler de Başkan Obama'nın haklı olduğunu gösteriyor.
İKİZ AÇIKLAR
ABD ekonomisinin yumuşak karnı bütçe açıkları. Bütçe açıklarının gayrisafi yurtiçi hasılaya oranı için genel kabul gören ve aynı zamanda Maastricht kriteri olan baz değer yüzde 3. ABD'de Haziran ayı itibarıyla oran yüzde 8.5 düzeyine ulaştı. Her ne kadar bütçe açıkları yüksek olsa da ABD hazinesi tahvil ihracında zorlanmıyor. Dolayısıyla, borç çevirme sorunu şimdilik pek görünmüyor. En azından kısa vadede.
Diğer bir negatif unsur ise dış ticaret açıkları. Zaten, her iki açık birbirlerine eşlik ettikleri için "ikiz açıklar" olarak anılıyor ve uzun süredir ABD ekonomisinin yakasını bırakmıyor. Haziran ayında bir önceki aya göre ihracat yüzde 2.2 geriledi. Böylece, Mayıs'da 54.6 milyar dolar olan açık Haziran'da 62 milyar dolara, toplamda da 554 milyar dolara ulaştı.
ABD ekonomisini olumsuz etkileyen ve ekonomi yönetimini kaygılandıran üçüncü olumsuz faktör ise işsizlik. Her ülkede olduğu gibi ABD'de de işsizlik yerleşiyor ve işin içinden çıkılmaz bir hal alıyor. Son verilere göre işsizlik oranı yüzde 9.5.
OLUMLU GELİŞMELER
Madalyonu çevirip biraz da olumlu gelişmelere değinelim...
ABD ekonomisi için olumlu gelişmelerin başında sanayi üretimi ve perakende satışlar geliyor. Endüstriyel ürünlerin üretiminde geçen yılın aynı ayına göre yüzde 8.9 artış olduğu görülüyor. Perakende satışlarda ise yüzde 3.5 yükselme söz konusu olmuş Haziran ayında.
Büyümenin momentumu düşmüş olmasına rağmen, diğer gelişmiş ülkelerle karşılaştırdığımızda ABD'nin büyüme hızının daha iyi olduğunu görüyoruz. FED'e göre bu yıl yüzde 3, seneye yüzde 2.8 oranında büyüyecek ABD ekonomisi...
PİYASA AKTÖRLERİ
Piyasa aktörleri ABD'deki gelişmeleri önemsemeden iyimserlik pompalamaya devam ediyor. Sadece, uluslararası yatırım bankalarının dönemsel yayınladıkları raporlarına bakarsak, krizden eser kalmadığı sonucuna varabiliriz. Örneğin, krizden kendini zor kurtarmış kurumlardan olan Merrill Lynch'in toplam 187 fon yöneticisinin katılımıyla düzenlenen anket sonucuna göre, "küresel ekonomilerde iyileşme umutları artıyor ve piyasa aktörleri iyimserleşiyor." Ankete katılan fon yöneticisi sayısının az olduğu kanısına kapılmayın. Çünkü, bu fon yöneticilerinin sorumlu oldukları hedge fonların büyüklüğü yaklaşık yarım trilyon doları buluyor.
Olağanüstü önlemlerle ABD ekonomisi ancak bu kadar yol alabildi. Bundan sonra, geç kalınan yapısal reformları hızla gerçekleştirmesi gerekiyor ABD'nin. Aksi takdirde, yıllardır gelişmekte olan ülkelere IMF gibi kuruluşlar yoluyla dayattığı politikaları uygulamak zorunda kalacak.
