Sermaye Piyasası Kurulu, kanundan tebliğlere kadar bir dizi değişikliğe hazırlanıyor. Yeniliklerin bazıları geniş uzlaşı sağlayacak gibi... Ancak, bazı değişiklikler ise şimdiden tartışılmaya başlandı bile. SPK Başkanı Vedat Akgiray'ın yaptığı açıklamalara göre, Sermaye Piyasası Kanunu'nda köklü değişiklikler yapılacak, kriz sonrası değişen küresel finansal koşullara uyumlu hale getirilecek.
90'lı yıllarda, enflasyon ve büyüme gibi temel parametrelerin makul seviyelerde olmaması, istikrarlı seyretmemesi ve aynı zamanda faiz oranlarının yüksek seviyelerde bulunması şirketlerin sermaye piyasaları kananıyla finansman sağlanmalarını zorlaştırıyordu. En önemlisi kamu borçlanma gereğinin katlayarak artması, aşırı "devlet iç borçlanma senetleri" ihracı gerektiriyordu. Kısa vadeli ve yüksek getirili tahvil ve bonolar doğal olarak hisse senedi, özel sektör tahvillerini piyasadan dışlıyor, şirketleri kaynak sağlama açısından bankalara daha da bağımlı hale getiriyordu.
İHTİSAS MAHKEMESİ
Yukarıda özetlediğim tablo içinde sermaye piyasalarının gelişimi de sınırlı kaldı. 2000'lerin başında gelişmiş ülkelerin uyguladığı gevşek para politikaları "gelişmekte olan ülkelerin sermaye piyasaları" açısından yeni bir dönem başlattı. Sıfıra yakın faiz ile gelişmiş ülkeden borçlanan yatırımcılar ve fonlar soluğu yüksek getirili gelişmekte olan borsalarda aldı. Sonuçta, bu borsalara sürekli yeni kaynak girişi olduğundan derinleştiler. Bir taraftan halka açık şirketler halka açıklık oranlarını yükseltirken, diğer taraftan halka kapalı şirketler halka açılmaya başladı. Geçen yıl, yeni 27 şirket 1.3 milyar TL hisse senedi ihracı ile İMKB'ye geldi
Yeni konjonktür çerçevesinde Sermaye Piyasası Kanunu'nda da bazı değişikliklerin zamanı gelmişti zaten. Başkan Akgiray da zamanlamanın ve değişen koşulların önemine vurgu yapıyor açıklamalarında. Kanunun öncelikle tanımları değişiyor. Kavram kargaşasını önlemek açısından yerinde bir karar. Aynı şekilde ceza konularına da açıklık getiriliyor. Kanunda en önemli ceza hükümleri "içerden öğrenenlerin ticareti" ve "manipülasyon" konuları hakkında. Yeri gelmişken hayati önem taşıyan eksiğin altını çizelim, haksız kazanç edinimlerinin önüne geçmek için kanun değişikliğinden öte, ihtisas mahkemelerinin kurulması gerekir.
"On line, reel time" yöntemiyle fiil belirlenip, ardından hemen yargıya intikal ettirilerek en kısa sürede sonuç alınması durumunda bu tür fiiller engellenebilir.
BAĞIMSIZ ÜYE
Kurumsal yönetim prensiplerinin bazı maddelerinin uygulanması da zorunlu hale getiriliyor. İşte, bu noktada TÜSİAD ve TOBB'dan itirazlar geliyor. Mevzuat değişikliği uygulanmaya başladığında halka açık şirketler yönetim kurullarında 2'den az olmamak üzere bağımsız üye atayacaklar. Amaç, şirketlerin keyfi yönetilmemesi, kurumsallaşmanın sağlanması. Başkanın iddiasına göre şirketler kurumsallaşırsa kapıda milyar dolarlık fonların yatırım yapmak için beklediği yönünde. Ne kadar doğrudur bilemem.
Başkanın açıklamalarında katılmadığım konularda var tabii ki. Kanunun 30 yıllık olduğunu söylüyor. Oysa defalarca değişiklikler yapıldı. En büyük değişiklik 1992 yılında değerli ağabeyim Rahmetli Yaman Aşıkoğlu zamanında idi. Sonra SPK'nın efsane başkanı Ali İhsan Karacan döneminde, 1995'de köklü değişiklikler söz konusu idi. Sonra benimde yönetimde olduğum 1999 yılında gerçekleştirildi. Hem de A'dan Z'ye kadar.
Mortgage kredilerinden leasing gibi uzun vadeli finansman yöntemlerine, vadeli işlemlerden, İstanbul'un finans merkezi olmasına kadar birçok proje 1992-93 döneminde geliştirilmişti. Tansu Çiller, hazırladığımız "Ulusal Dinamik Denge Modeli"nin dikkat çekmesi için "iki anahtar" boyutunu ön plana çıkarmış, ancak siyasi popülizm olarak algılanmıştı ne yazık ki. Dolayısıyla, gelinen noktada yapılan değişimler diğer yıllardaki birikimlerin üzerine inşa edildiğini hatırlatmak isterim.
Değişikler netleştikçe analizine devam edeceğim.