Merkez Bankası gibi ekonomi aktörleri de sonbahar itibarıyla temkinli olmayı tercih etmeye başladılar. Küresel ekonomik konjonktürün daha da zorlaşmasından Türkiye de doğal olarak nasibini alıyor. Bir de Türkiye ekonomisine özgü sorunlarda eklenince belirsizlik ve buna bağlı risk algısı da güçleniyor. Türkiye İstatistik Kurumu elde ettiği verilerle gerek mevcut durum gerekse önümüzdeki 12 aylık dönemde tüketicilerin ekonomiden neler beklediklerini açığa çıkarmış.
TÜİK çalışmasını Avrupa Birliği'nin kullandığı denge yöntemine göre gerçekleştiriyor.
Daha açık bir ifadeyle, yöneltilen sorulara pozitif ve negatif cevap verenlerin yüzdelerinin farkını alarak endeks oluşturuyor.
Endeksin 100'den büyük olması tüketici güveninde iyimser olduklarını, 100'den küçük olması tüketici güveninde kötümser olduklarını ifade ediyor. Yaklaşık 16 detay soru sorulmuş, verilen yanıtlardan sadece yarı dayanıklı tüketim malı alma eğilimi bölümünde endeks değeri 100'ün üzerine çıkmış, diğer tüm alt kalemlerdeki değerler 100'ün altında kalmış. Yani yarı dayanıklı tüketim malının önümüzdeki 3 ayda alınmasına tüketiciler sıcak bakmışlar.
DAYANIKLI MALLARIN TÜKETİMİ
Ekonomik açıdan önemsediğimiz alt kalemler genellikle gelirlerin üzerinde ancak elde edilebilecek malların alımları ilgili olanlar... Dayanıklı tüketim mallarını geride bıraktığımız 3 ayda almışlar mı ve önümüzdeki 3 ayda almayı düşünüyorlar mı? sorusu sonrası çıkan endeks değeri bir yerde büyümenin öncü göstergelerinden birisi olarak kabul edilir. Aynı zamanda konut ve otomobil gibi alımı kredisiz daha da zor olan emtiaların alım eğilimleri de ileriye yönelik ekonomik gidişatın kritik bir parametresidir.
Her üç göstergede de Temmuz ayından bu yana belirgin bir gerileme söz konusu olmuş. Dayanıklı tüketim mallarında endeks değeri 98'lerden 96 seviyesine inmiş.
Gelecek 12 ayda otomobil alır mısınız soruna verilen yanıtların çoğunluğu negatif yönde olduğundan endeks 5.8'e kadar gerilemiş. Benzer şekilde konut alımlarına da sıcak bakmıyor ekonomi aktörleri...
KONUT ARZ VE TALEBİNDE UYUMSUZLUK
Zaten sıcak bakmadıklarını TÜİK'in diğer çalışması 'Konut Satış İstatistiklerinden' de gözlemleyebiliyoruz. Konut satışları hem yeni hem de ikinci el konutlarında yüzde 7'nin üzerinde aşağı gelmiş. Neden düştüğünün bir nedeninin konut kredi kullanımlarındaki azalmadan kaynaklandığı çalışma sonucunda ortaya çıkıyor. Tabii faizlerin son aylarda yükselmiş olması sadece yatırımları değil konut tüketimini de köstekliyor.
Konut sektöründe talep daralırken arz halen genişliyor. Gerçekten göze batan bir çelişki var. Bir tarafta önümüzdeki 12 ayda konut alımına hatta konut tadilatına sıcak bakmıyorum diyen tüketiciler var, diğer tarafta talebi umursamayan ve belediyelerden yapı izli alan inşaat şirketleri var.
Geçen senenin ilk 9 ayında 93 bin bina için yapı izni verilmişken bu yılın eş döneminde 125.8 bin yapıya izin verilmiş.
Yani bina sayısı yüzde 32 artmış. Daha da şaşırtıcı olan, talep ve arz uyumsuzluğuna rağmen yapıların TL cinsinden değerlerinin yükselmesi...
Sonbaharda mevsimle beraber ekonomide de biraz soğuma olacağını bekliyorduk. Merkez Bankasının girdiği faiz kur çıkmazı ne yazık ki hareket alanını daraltıyor. Dolayısıyla ekonomiyi ısıtabilme işi hükümetin alacağı önlemlere kalıyor diyebiliriz.