Merkez Bankası doğrudan enflasyon hedeflemesi rejimi kapsamında yılın ilk "Enflasyon Raporunu" yayımladı. Rapor her üç ayda bir yılda dört kez yayımlanıyor. Merkez Bankası uyguladığı rejimin temel ilkelerinden birisi olan şeffaflık çerçevesinde bu rapor ile hem durum değerlendirmesini hem de belli varsayımlar ışığında enflasyona yönelik öngörülerini paylaşıyor. Amaç mümkün olduğunca ekonomi aktörleri ile iletişim içinde beklentileri yönetebilmek.
İki rapor arasında enflasyon açısından gerçekten çok şey değişti. 28 Ekim tarihinde yayımladığı 2021'in son raporunda yılsonu enflasyon öngörüsünü orta nokta olarak yüzde 18,4 seviyesinde yapmıştı. Aşağı ve yukarı yönlü belirsizlik aralığını da dikkate alarak 2021 enflasyonunun yüzde 17,2 ile yüzde 19,5 olabileceği olasılığını da eklemişti. Ne yazık ki yılsonu enflasyonu Merkez Bankası'nın beklentilerinin tabi ki rejim çerçevesinde belirlediği hedeflerden çok uzak bir noktada gerçekleşti.
NEDENİNİ MEKTUPLA AÇIKLAYACAK
Dolayısıyla hedeflerini tutturamadığı gibi öngörülerinde de belirgin bir sapma söz konusu. Yine enflasyon hedeflemesi rejimin ana ilkelerinden birisi de hedefin tutmaması durumunda Merkez Bankası'nın ekonomi yönetimine mektup ile nedenlerini açıklaması.
Bakalım hangi nedenlere dayandıracak bu büyük sapmayı...
Gelelim dün açıkladığı rapora...
Öncelikle öngörülerine bir göz atalım. Yüzde 70 olasılıkla enflasyon tahmin aralığının orta noktaları 2022 yılı sonunda yüzde 23,2, 2023 yılsonunda yüzde 8,2 ve 2024 yılsonunda ise yüzde 5,0 seviyeleri olarak tahmin ediliyor.
Bir önceki tahmininden ayrışma kaynaklarını da şöyle paylaştırmış Merkez Bankası; İthalat fiyatlarından 4,2 bir artı gelecek.
Aynı şekilde yönetilen ve yönlendirilen fiyatlardan 3 puan, gıda fiyatlarından 2,5 puan, birim işgücü maliyetlerinden 2 puan ve çıktı açığından da olumlu yönde 0,3 puan geliyor enflasyona.
Bu yıl için çok göze batmıyor öngörüler. Ancak gelecek yıl nasıl bu kadar düşüş sağlanabilir sorusu belirgin bir şekilde göze batıyor. Gelecek yıl için TL cinsi ithalat fiyatlarının bir önceki tahmine göre sadece 0,5 artacağı tespiti yapılmış. Bu mümkün mü? sorusunun yanıtını kendimi ikna edecek ölçüde veremedim. 2024 için yüzde 5 hedefin zaten yıllardır sanki eski raporlardan kalma gibi ya da düzeltmeyi unutmuşlar gibi bir anlamından başka bir açıklamasının olmadığını itiraf etmeliyiz.
BANKANIN TEMEL VARSAYIMLARI ROL OYNUYOR
Merkez Bankası'nın yaptığı temel varsayımlar beklentilerin tutarlılığının sorgulanmasında en önemli rolü oynuyor.
Varsayımlar şöyle;
● Ham petrol fiyatları 2022 yılı için ortalama 77,5 dolardan 80,4 dolara güncellenmiş. 2023 yılı için ise 74,3 dolar seviyesi uygun görülmüş.
● İhracat fiyatları değişiminin bu yıl yüzde 8,2 olacağı 2023'de ise yüzde 6,7 gerileceği varsayılıyor.
● Gıda fiyatlarının 2022'de yüzde 24,2 olacağı 2023'de ise yüzde 10'a gerileceği varsayılıyor.
Yukarıda saydığımız varsayımların biraz iyimser olduğu net bir şekilde görülüyor. Bu varsayımlara göre belirlediği hedeflere sonuçta ulaşması ne kadar mümkün olur tahmin edemiyoruz. Geçen yılı yüzde 36 seviyesinde tamamlayan ve yılın ilk aylarında elektrik ve doğalgaz zamları ile daha da artacak olan enflasyonun yarı yarıya düşürülmesi için gerçekten para politikalarının sıkılaştırılması ve dışsal faktörlerin lehimize gelişmesi gerekiyor. Yazımın başlığındaki sorunun yanıtını size bırakıyorum.