Türkiye'de sosyal güvenlik sistemi çalışanları koruyan uygulamalar bulunuyor. Bunlardan birisi de işsizlik maaşı. Belli şartlarda işini kaybeden herkes işsizlik maaşı alıyor. Mevcut şartlar çalışanları zorluyor. O yüzden bu konuda kapsamlı bir çalışma sürdürülüyor. Bilgi aldıkça sizinle paylaşacağım. Ancak maaşı alma sürelerinin uzayacağını, tavan ücretin 2 bin lirayı bulacağını, işsizlik ödeneğinden yararlanmak için gereken son 3 yıldaki 600 gün şartının 100 güne kadar düşebileceğini şimdiden söyleyebilirim. Fakat şu anki sistemle ilgili okurlarımızdan çok soru geliyor. Bunları sırayla cevaplayalım.
İzmirli okurumuz Aydan Bıçakçı'nın sorusu şöyle:
8 yıldır çalıştığım işyerinden küçülme sebebiyle çıkartıldım. Bordrodaki brüt maaşım 4 bin lira civarında. İşsizlik maaşım ne kadar olur?
Aydan hanım öncelikle geçmiş olsun. Umarız en kısa sürede yine çalışmaya başlarsınız. Fakat bu süre zarfında işsizlik maaşı alma hakkınız bulunuyor. Önce şartları hatırlatalım, sonra sizin maaşınızı hesaplayacağım. İşsizlik maaşı almak için sizin kusurunuzun dışında bir sebeple ya da sebepsiz çıkartılmanız gerekiyor ki sizin durumunuz böyle. Ya da haklı fesih dediğimiz bir sebeple sizin ayrılmanız gerekiyor.
İkinci ve önemli bir şart da son 3 yılda en az 600 gün priminizin ödenmiş olması lazım. Buna ilaveten de son 120 günde (4 ay) prim ödeme şartı var. Verdiğiniz bilgilere göre bu da tamam.
Gelelim maaş hesabına.
İşsizlik maaşı son 4 ayda alınan brüt ücretin ortalamasının yüzde 40'ı oluyor. Bundan küçük bir damga vergisi kesiliyor. Fakat burada bir üst sınır var. Üst sınır ise brüt asgari ücretin yüzde 80'i. İşsizlik maaşı bunu geçemiyor. Bu rakam da 2016 için 1.317 lira 60 kuruş. Damga vergisi çıkınca 1.307 lira oluyor.
Aydan hanımın hesabı ile bunu anlatalım.
Aydan hanımın brüt maaşı 4 bin lira. Bunun yüzde 40'ı ise 1.600 lira yapıyor. Fakat üst sınır olduğu için Aydan hanım bu maaş yerine damga vergisi kesilerek ayda 1.307 lira alacak. 10 ay sonunda eline geçen para da 13 bin 70 lira olacak.
Süre hesabı da şöyle:
Burada da sizin çalıştığınız gün sayınız devreye giriyor. 600 gün prim ödeyen 6 ay, 900 gün ödeyen 8 ay, bin 80 gün ödeyen 10 ay maaş alıyor. Aydan hanım bu sürelerin çok üstünde prim ödemiş görünüyor. Bu durumda üst sınır olan 10 ay maaş alacak.
İşten çıkartıldıktan sonra 30 gün içinde İŞKUR'a başvurun. Bu süreyi gecikirseniz geçen her zaman sizin alacağınız maaş süresini azaltacaktır unutmayın.
DOĞUM SEBEP OLMUYOR
Ben doğum nedeniyle 5 yıldır çalıştığım işyerinden ayrılacağım. Bu durumda tazminatımı ve işsizlik maaşımı alabilir miyim? Mine KURU
İşsizlik maaşı ve tazminat açısından istifa (haklı fesih) geçersiz bir sebep sayılıyor. Maalesef doğum sebebiyle ayrılmak da haklı fesih değil. O yüzden tazminat alamadığınız gibi işsizlik maaşı müracaatınız da kabul edilmeyecektir. Bu yüzden işten çıkartılmış olmanız gerekiyor.
5 yıllık tazminatınızı yakmamanızı öneririm. 15 yıl 3.600 ya da evlilik gibi formülleri kullanabilirsiniz. Tabii ilk sigorta olduğunuz tarih önemli.
HASTANE HİZMETİ DEVAM EDER
İŞKUR'dan işsizlik maaşı alıyorum. 5 ay daha ödenecek. Hastaneden sağlık hizmeti almaya devam edebilir miyim? Yusuf KURTOĞLU
İşten çıktıktan sonra 90+10 gün zaten sağlık hizmetleri devam ediyor. İşsizlik maaşı süresince de Genel Sağılık Sigortanız sürecek. Siz ve bakmakla yükümlü olduğunuz kişiler sağlık hizmeti alabilirsiniz. Bunun için ilave bir işlem yapmanıza gerek bulunmuyor. Hastaneler provizyon verecektir.
15 GÜN İÇİNDE BİLDİRİN
İşsizlik ödeneği alırken yeni bir iş buldum. Ama maaş yatmaya devam etti. Bu parayı benden geri alırlar mı? Semih TURAN
İşsizlik maaşınızı alırken süre dolmadan iş bulur ve çalışmaya başlarsanız bu durumu en geç 15 gün içinde İŞ- KUR'a bildirmeniz lazım. Bir süre sonra zaten çalıştığınız kayıtlardan tespit edilecektir. Çift maaş almak mümkün değil. İdare ödenen fazla maaşları faiziyle geri alır. Üstelik yeniden işsiz kaldığınızda kalan maaşları alma hakkınız da ortadan kalkar.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM
05.10.1973 tarihinde doğdum. 20.07.1997 tarihinde sigortalı oldum. Halen çalışıyorum. Sigortadan önce askerlik yaptım. 5700 günüm var. Nasıl emekli olabilirim? Sinan YARGI
25 yıl 57 yaş ve 5900 gün şartlarınız var. Bu durumda yıl şartınız 2022'de tamamlanacak. 200 gün primi eksiğiniz var, çalışmaya devam edin. Yalnız bir avantajınız var. Eğer 2 aylık askerlik borçlanması yaparsanız 1 yıl kazanacaksınız. Bu durumda 05.10.2030 yerine 05.10.2029'da emekli olacaksınız.
21.10.1991 sigorta girişliyim. 01.09.1968 doğumluyum. 6500 günüm var. Ne zaman emekli olabilirim? Fatih SANLI
25 yıl, 52 yaş ve 5525 prim gün şartlarına tabisiniz. Yıl şartı bu yıl dolacak. Priminiz tamam. Yaşınızın tamamlanacağı 01.09.2020 tarihinde emekli olursunuz.