Kısmi emeklilik için de kademeli prim sistemi devreye giriyor
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ile ilgili düzenleme sonrasında 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanlar için emeklilikte yaş şartı kalkmış oldu. 3 Mart'tan bu yana yaklaşık 3 milyon EYT'li başvurusunu yaparak emeklilik hakkını elde etti. Prim ve yıl şartını tamamlamayı bekleyen EYT'liler ile birlikte toplam sayının 5 milyonu bulması bekleniyor. EYT düzenlemesi 8 Eylül 1999 ve öncesini kapsadığından bu tarihten sonra sigortalı olanların emeklilik şartları da merak edilmeye başlandı. EYT'li olamayan sigortalılar için kademeli bir yaş şartı bulunuyor. Bu yaş şartlarını da işe giriş tarihleri belirliyor.
Hizmet akdi ile çalışanların yaşlılık aylığının bağlanmasında yani emekli olmalarında hangi kanun hükümlerinin geçerli olacağı ilk defa sigortalı olunan tarihe göre değişiklik gösteriyor.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun yürürlük tarihinden önce 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre sigortalı olanlar için bu kanunlardaki şartlar geçerli olacak, dolayısıyla bu kişilerin kazanılmış hakları korunacak.
KADIN VE ERKEKTE YAŞ ŞARTI FARKLI
İşe giriş tarihine göre emeklilik şartları şöyle belirleniyor;
8/9/1999 ve öncesi sigortalı olarak ilk defa işe başlayanların yaşlılık aylığına hak kazanabilmeleri için sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısı koşullarının bir arada yerine getirilmesi gerekiyor.
Bu sigortalılar EYT kanunu kapsamına giriyor. 23/5/2002 tarihinde 15 yıl sigortalılık süresi, 3600 prim ödeme gün sayısı ve kadınlarda 50 erkeklerde ise 55 yaş şartlarını yerine getirenler emekli olabiliyor. Bu tarihte bu şartları yerine getiremeyenler için ise yerine getirecekleri tarihe göre kademeli geçiş süreci öngörülüyor. Bu noktada kısmi emeklilik şartları oluşuyor.
EYT'Lİ OLAMAYANLAR NE YAPACAK?
8/9/1999-30/4/2008 tarihleri arasında ilk defa hizmet akdi ile çalışmaya başlayarak sigortalı sayılanlar;
*Kadın için 58, erkek için 60 yaşını doldurmak ve 7000 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak, *Kadın için 58, erkek için 60 yaşını doldurmak ve 25 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 4500 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak şartlarından birinin yerine getirilmesi koşuluyla yaşlılık aylığından yararlanabiliyorlar.
*30/4/2008 tarihinden sonra ilk defa hizmet akdi ile çalışmaya başlayarak sigortalı sayılanların yaşlılık aylığına hak kazanmalarında 5510 sayılı Kanunla belirlenen şartlar geçerli oluyor..
5510 sayılı Kanuna göre;
*01.01.2036 tarihine kadar kadın için 58, erkek için 60 yaşını doldurmak ve 7200 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları
primi ödemiş olmak şartıyla, *01.01.2036 tarihinden sonra 7200 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödeme gün sayısı koşulunun yerine getirilmesi halinde ise, gün koşulunun yerine getirildiği tarih aralığındaki yaş hadleri esas alınarak yaşlılık aylığına hak kazanılıyor.
Gün koşulunun yerine getirildiği tarihe göre emeklilik yaşını gösteren tablo ise şöyle:
Örneğin; hizmet akdi ile çalışan kadın 4/a sigortalısı 7200 gün malullük, yaşlılık, ölüm primi bildirilme koşulunu 10/10/2037 tarihinde tamamladıysa 59 yaşında emekli olabilir. Bu düzenleme ile 2048 yılından itibaren yaşlılık aylığına hak kazanma yaşı eşitlenerek kadın ve erkek için 65 olacak. .
* Ayrıca yaşlılık veya emekli aylığı bağlanmasında bazı istisnalar da getirilmiştir. Kadın için 58, erkek için 60 yaş ile 2036 yılından sonrası için getirilen kademeli yaş hadlerine 65 yaşını geçememek üzere 3 yıl eklenmesi durumunda, 5400 prim ödeme gün sayısı üzerinden 5400 malullük, yaşlılık, ölüm prim ödeme gün koşulunun yerine getirildiği tarihe göre belirlenecek kademeli yaşta yaşlılık aylığı bağlanabilecektir.
Gün koşulunun yerine getirildiği tarihe göre emeklilik yaşını gösteren tablo aşağıdaki gibidir.
Ancak, bu durumda 5400 prim ödeme gün sayısının, 30/4/2008 ila 31/12/2008 tarihleri arasında ilk defa hizmet akdi ile çalışmaya başlayarak sigortalı sayılanlar için prim ödeme gün sayısı 4600 ve 5400 günü geçmemek üzere, daha sonraki yıllarda ilk defa hizmet akdi ile çalışmaya başlayarak sigortalı sayılanlar için her yıl 100'er gün eklenmek suretiyle kademeli olarak uygulanması öngörülüyor. Burada da kısmi emeklilik söz konusu olurken 25 yıl şartı ortadan kalkıyor.
Bu tablo ise şöyle:
