Konak İlçe Müftüsü Uğur Kocabaş, dünya hayatının gerçekten karmaşık, sırlarla örülü ve her anı sürprizlere açık olduğunu belirterek insanlar hakkında kötü zan beslemek, gıybetlerini yapmak ve iftira atmanın İslam dininde yasak olduğunu vurguladı.
İyi bir Müslümanın asla gıybet etmeyeceğini ve kimse hakkında kötü zan beslemeyeceğini belirten Konak İlçe Müftüsü Uğur Kocabaş şunları söyledi:
Yeryüzü ve gökyüzü binbir türlü cisimler ve canlılarla dolu. Her canlının, her cismin kendine has özellikleri, yapıları ve kimyası var. İlk bakışta karmakarışık ve darmadağınık görünen bu hayatın belli kurallar ve düzen içinde olduğu da bir gerçek. Eski Yunan filozofları bu durumu kosmos (cosmos) kelimesi ile açıklamışlar.
Dilimizde evren bilimi anlamına gelen kozmoloji de buradan geliyor. Darmadağınık gibi ama düzenli. Kur'an-ı Kerim'de Allah Teala'nın bu girift yapıyı mizan ile bir düzene koyduğu ve mizanın/dengenin korunması görevini de biz insanlara verdiği açıklanıyor: "Göğü Allah yükseltti ve mîzanı (dengeyi) O koydu. Ölçüde haddi aşmayın." (Rahman, 7,8)
HAKKINDA AYET VAR
Suizan: Kişiler, gruplar ve olaylar hakkında çoğunlukla ön yargı ve art niyetten kaynaklanan niyet okumaya dayalı tahmini bilginin adıdır. Elbette her konuda kesin bilgiye ulaşma imkanımız olmayabilir. Ancak bu gibi durumlarda en azından kötü zan ile hareket etmememiz gerekir. İslam fıkhında zann-ı galip olarak tarif edilen kesine yakınlığı yüksek olan bilgi ile hareket etmek de bizi yanlış yapmaktan koruyabilir. Suizandan korunmak için falanca şehrin, bölgenin, sülalenin insanları böyledir gibi genel yaklaşımlardan kaçınmalı; insanların ırk, meşrep ve bölgesel aidiyeti üzerinden hükümde bulunmaktan uzak durmalıyız.
Çünkü bu tür genellemeler çoğunlukla zanni bilgiye dayalıdır. Zannın çoğu da dinimizde haramdır. Allah Teala hucurat suresi 12. ayetinde şöyle buyuruyor:
"Ey iman edenler! Zannın birçoğundan sakının. Çünkü zannın bir kısmı günahtır.
Birbirinizin kusurlarını ve gizli hallerini araştırmayın. Birbirinizin gıybetini yapmayın.
Herhangi biriniz ölü kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? İşte bundan tiksindiniz! Allah'a karşı gelmekten sakının. Şüphesiz Allah tövbeyi çok kabul edendir, çok merhamet edendir." Sonuç itibariyle iş, meslek, ticaret, teşebbüs ve sosyal faaliyetlerdeki zanlar mubah; dürüst bir mümin hakkında iyi zanda bulunmak sevap, kötü zanda bulunup başkalarına anlatmak haramdır.
ZARAR GELMEMESİ İÇİN
Kötü ahlaklı insanları eleştirmek gıybet midir? Söylediği söz, yaptığı fiil ve sergilediği davranış ile her türlü günahı ve kötülüğü işleyen, fert ve topluma zararlı olan, sözgelimi hırsızlık ve iftira eden, ırz ve namus düşmanlığı yapan bir kimsenin zararından korunmaları için bu kişinin kötü davranışları bir başkasına söylenebilir.
Bu gıybet değildir. (Kurtubî, XVI, 339) İyi bir mümin suizan ile karar vermemeli ve gıybet etmemelidir. "Günahların en büyüklerinden biri de, kişinin haksız yere bir Müslümanın onuru ve haysiyetine dil uzatmaktır." (Ebu Dâvud, Edeb, 40).
Suizan ve gıybet bizi bu büyük günahı işlemeye sevkeder. İftira ise suizan ve gıybetten daha tehlikelidir. İftira kasten yalan söylemeye girer. Yalan söylemek ve yalanla iş yapmak büyük günahlardandır.
İftira olmayanı olmuş, görülmeyeni görülmüş, duyulmayanı da duyulmuş gösterme ve öylece ilân etmektir. Bütün bu davranışlar da gerçeğin gizlenmesine, hakikatin ters yüz edilmesine yol açan durumlardır. İftira, bazen kişinin imânı ve dinî ile ilgili olmaktadır. Bundan çıkan sonuç şudur: "Müslüman katiyyen başkasına iftira atamaz." atmak "Ancak, Allah'ın âyetlerine iman etmeyenler iftira atar, yalan düzer". (Nahl, 105)