Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) kredi kartlarını zapt-ı rap altına almaya çalıştığını duyurunca sektör temsilcileri paniğe kapılarak itiraz etmeye başladı. Sektörü mahveder, satışlar düşer, işten çıkarmalar başlar gibi neredeyse küresel ekonominin zarar göreceği iddialarına kadar giden tepki içeren açıklamalar yapıyorlar. Vatandaşlardan şimdilik ses yok planlanan düzenleme ile ilgili...
Kararlı BDDK karşısında kapsam içine alınacak sektörlerin direnişleri ve sessiz vatandaşlar... Kim haklı? Ne getirir ne götürür düzenleme sorusunun yanıtlarından önce kredi kartlarının şu an itibariyle ulaştığı noktayı irdeleyelim...
Türkiye'de kredi kartı sayısı 56.7 milyon adete ulaştı. Basit bir aritmetik ortalama aldığımızda kişi başına düşen kart sayısı 1'in altına düşüyor. Ancak, sosyo-kültür ve sosyo-ekonomik düzeyleri ve kentsel kırsal ayırımını göz önünde bulundurduğumuzda kullanım açısından kişi başına düşen kart sayısı 1'in üzerine çıkıyor. Kredi kartının anavatanı Amerika'da duruma bakalım karşılaştırma yapabilmemiz için. ABD'de tüketicilerin yüzde 72.2'si kart kullanıyor ve kişi başına 3.7 kart düşüyor. Yaygınlık açısından ABD tabii ki Türkiye'ye fark atıyor. Ancak kişi başında bizim de pek aşağı kalır yanımız yok açıkçası. Sonuç böyle olunca her iki ülkede de kaçınılmaz sonuç çıkıyor; düşük tasarruf oranı.
BDDK neden düzenleme yapmak istiyor kredi kartlarına sorusuna gelelim...
Hane halkının tüketiminde kredi kartı kullanımı yüzde 9 paya sahipken 10 yıl içinde oran yüzde 36.2'ye yükselmiş. Daha açık bir ifadeyle, bir tüketici 100 TL'lik alışverişinin 36 TL'sini kredi kartı ile yapıyor.
KAYDA ALIYOR!
Aslında kredi kartı kullanımının her zaman olumsuz algılanmaması, tam tersine ekonomi açısından çok önemli rol oynadığını hatırlamamızda fayda var. Çünkü kredi kartı ekonominin kayıt içine girmesini sağlıyor. Hem tüketicinin yaptığı harcamaların kontrolü hem de mal ve hizmet veren işletmenin belgelendirilmesi vergi açısından ekonominin kayıt dışına taşmasını engelliyor. Ancak, Türkiye'de bireylerin kredi kartı kullanımının altında yatan neden bu değil. Geliri yetmediği için temel ihtiyaçlarını karşılamak için zorunlu kalıyor ya da ayağını yorganına göre uzatmayıp bu imkandan yararlanarak gelirin üzerinde harcama yapmayı tercih ediyor.
Bu fasit daireye bir süre sonra tüketici kredileri de katılıyor. Kredi kartları faiz oranı yüksek olduğu için asgari ödeme tutarının üzerindeki kısım biriktikçe, tüketici kredisine başvurup daha ucuz maliyetle borcunu kapatmaya çalışıyor. İlginçtir, BDDK Başkanı Öztekin'in vurguladığı gibi bu yıl tüketici kredilerindeki 50 milyar TL'lik artışın 27 milyar TL'si faizden kaynaklanıyor. Toplam krediler içinde KOBİ kredilerinin payı yüzde 28'den 25'e, ihracat kredilerinin payı yüzde 10'dan yüzde 5'e gerilerken, tüketici kredilerinin payı sürekli artıyor.
HANGİ SEKTÖRLER?
BDDK yapacağı değişiklikte yerli üretim yapılan ve istihdam yaratan alanları dışarıda bırakmayı planlıyor. Örneğin beyaz eşya taksitlendirmesine sınırlama gelmeyecek. En çok kart kullanımının dejenere olduğu altın sektörü liste başına alındı. Sonra turizm geliyor. Otomotivde ise mortgage kredilerinde olduğu gibi tamamına değil yüzde 75ine kredi verilmesi planlanıyor.
Gelelim kim haklı konusuna...
Biraz Nasrettin Hoca misali olacak... Herkes haklı aslında. Kapsama alınan sektörlerin satışları ciddi şekilde aşağı gelecek. Belli satış öngörüleri ile yatırım harcamaları yapmış olabilirler. Özellikle turizm sektörü... Vatandaş haklı, geliri yetmiyor. Ekonomi yönetimi haklı, borçluluk oranı artıyor, tasarruflar düşüyor, cari açık makul seviyeleri aşıyor. Kısacası yeni düzenlemeler biraz sancılı olacak gibi görünüyor.
