Piyasaların tadının sonbaharla beraber kaçacağını öngörebiliyorduk. Ancak bazı siyasi gelişmelerin devreye gireceğini bu yüzden dalgalanmaların bu denli artacağını tahmin edememiştik. ABD ile ilişkilerin gerilmesi doların ve faiz oranlarının yükselmesine, diğer taraftan borsanın da yüzde 3'ten fazla değer kaybetmesine neden oldu. Kısacası bu gelişme öncesi zaten ivmelenen kurların üzerine ABD ile iplerin gerilmesi tam tuz biber oldu diyebiliriz.
Kritik sorumuz uzun aradan sonra 3,70'in üzerine çıkan dolar kuru için buralar yeni seviye olabilir mi? Daha kötümser olursak şu sorunun da yanıtını arayabiliriz; kurların yükselişi ve borsanın düşüşü sürer mi?
Rusya ile yaşananların ardından Almanya ile siyasi gerginliklerin ekonomiye faturaları biraz ağır olmuştu. İhracatçılardan öte turizm sektörü yüklü fatura ödemişti. 35 milyar dolara yakın turizm gelirleri geçen sene 30 milyar doların altında kalmıştı.
3 KANALDAN ETKİLENECEK
Almanya ve ABD'nin çok farklı yeri var küresel ekonomi içinde...
Bu yüzden domino etkisi yüksek olabiliyor. Almanya ile bir ülkenin siyasi ve ekonomik ilişkilerinin gerilmesi diğer AB ülkelerine hızla yayılabiliyor. Bakıyorsunuz benzer tavır o coğrafyadaki ülkelerden de geliyor.
Hafta sonu patlak veren ABD ilişkilerinde de benzer resim ortaya çıkabilir. 3 kanaldan etkilenecek ekonomi...
Birincisi doğrudan yabancı sermayenin ve portföy yabancı sermayesinin gerilemesi... Geçen yıl ABD'den yaklaşık 390 milyon dolar reel sektöre yatırım yapacak sermaye girişi olmuş ki bu da toplam girişlerin yüzde 6'sına denk geliyor. Oysa 2015'de ABD 1,6 milyar dolarla ikinci sıradaymış.
Türkiye'den ABD'ye giden doğrudan yabancı sermaye miktarı toplam içinde yüzde 0,5'i bile bulmuyor.
İkincisi ise dış ticaret ilişkilerinin zarar görmesi... Geçen yıl Türkiye'nin ABD'ye yaptığı ihracat 6,6 milyar dolara ulaşmış.
Toplam ihracatımız içindeki payı ise yüzde 4,6 düzeyinde...
Türkiye'nin ABD'ye ihraç ettiği ürünlerin başında traktör parçası, çimento, bakır ve plastik ile üretilmiş ürünler geliyor. Türkiye'nin ABD'den yaptığı ithalat ne yazık ki ihracatını aşıyor. 2016'da ABD'den 11 milyar dolarlık ithalat yapmışız. Böylece Türkiye'nin 2016 ithalatı içinde ABD'nin payı yüzde 5.5 civarına ulaşmış.
Türkiye'nin ABD'den ithal ettiği ürünler sıralaması gerçekten şaşırtıcı; pamuk, altın, soya fasulyesi...
Gıda ürünlerinden sonra listede helikopter gibi savunma sanayi ürünleri geliyor. Görüldüğü gibi ABD ile yaptığımız dış ticaret faaliyetlerinde ithalat fazla olduğundan açık veriyoruz.
NORMALLEŞME ŞART
Üçüncüsü turizm sektörü...
Geçen yıl Türkiye'ye gelen turist sayısı 900 bine ulaşmış. Sayı az gibi görünebilir ama Amerikalı turistlerin bir özelliği de turizm faaliyeti sırasında fazla para harcamaları...
Aynı zamanda dörtte üçü de İstanbul'da kalmayı tercih ediyor.
Yukarıda andığımız 3 kanaldan gelecek dolar girişinin azalması doğal olarak kur üzerinde baskı yaratabilecek. Fiziki etkinin yanı sıra piyasa aktörleri nezdinde gerginliğin risk faktörü olarak algılanması hem hisse senetlerinden çıkışa hem de Türk menkul kıymetlerin satışı sonrası elde edilen TL'nin dolara çevrilmesine neden olacak. Kısacası piyasalardaki dalgalanmalar önümüzdeki günlerde daha da artacak.
Umarız ABD aldığı gereksiz diyebileceğimiz önlemleri geri çeker ve iki ülke arasındaki ilişkiler en kısa zamanda normalleşir.