Merkez Bankası'nın geçen hafta duyurduğu Şubat ayı ödemeler dengesi verilere göre 3,7 milyar dolar gerileyerek 718 milyon dolar düzeyinde gerçekleşmiş. Aylık düşüş sonrası yıllık bazda toplam cari açık oranı da 17 milyar dolar seviyesine kadar inmiş oldu.
Hatta altın ve enerji hariç cari işlemler hesabı 2,7 milyar dolar fazla vermiş.
Düşüşte iki faktör etkili olmuş; Birincisi dış ticaret açığının bir önceki yılın aynı ayına göre 3.690 milyon ABD doları azalarak 1.074 milyon ABD dolarına gerilemesi, ikincisi ise hizmetler dengesi kaynaklı net girişlerin 57 milyon ABD doları artarak 894 milyon ABD dolarına yükselmesi. Kısmen birincil gelir dengesi açığından gelen katkıyı da ekleyelim diğer iki faktörün yanına.
Cari açık son aylarda geriliyor. Öyle ki ekonominin tolere edebileceği düzeylere daha yılın ilk aylarında ulaşmış oldu.
Kısa bir hatırlatma; yıllık bazdaki cari açığın milli gelire oranı yüzde 5'lerin ne kadar altında ise cari açığın o kadar gerek ekonomi gerekse piyasalar açısından fazla sorun yaratmayacağı tespiti yapabiliyoruz.
KURDAKİ BASKIYI AZALTIYOR
Yukarıda özetlediğimiz kriterin yanı sıra küresel ekonominin konjonktürüne bağlı olarak cari açığın her ne kadar düşük seviyelerde olsa da çevrilebilirliğini de sorgulamamız gerekiyor.
FED'in ve Avrupa Merkez Bankası'nın güvercin tonlarını daha da yükseltmeleri yabancı sermaye akımlarının bir kez daha gelişmekte olan ülkelere yönelmesini sağlamıştı. Normalde cari açığın düşmesi kurlar üzerindeki baskının da eşanlı olarak azalması sonucu yaratabiliyor. Çünkü cari açığın en kısa tanımı döviz açığıdır.
Cari açık döviz açığı olduğundan açık kadar dövizin temin edilmesi diğer bir deyişle açığın finanse edilmesi hayati önem taşıyor. Cari açığın finansmanı doğrudan yabancı sermaye ve sıcak para ile yapılıyor. Bir önceki yılın Şubat ayında 271 milyon ABD doları net çıkış kaydeden doğrudan yatırımlar kalemi, bu yılın aynı ayında 486 milyon ABD doları net giriş kaydetmiş. Oldukça düşük bir tutar.
FİNANSMANI SICAK PARA İLE
Dolayısıyla cari açığın finansmanı sıcak paraya kalıyor. Portföy yatırımları 1.786 milyon ABD doları tutarında net giriş yapmış. Yurtdışı yerleşiklerin hisse senedi piyasasında 136 milyon ABD doları net alış ve devlet iç borçlanma senetleri piyasasında 492 milyon ABD doları net satış yapmışlar.
Toparlayalım...
Cari açık düşüyor. Bu güzel bir gelişme Türkiye ekonomisi açısından. Ancak cari açığın gerilemesinde büyük oranda büyüme hızının aşağı gelmesi yatıyor. Daha açık bir ifadeyle üretim seviyesi düşünce doğal olarak ithalatın da azalmasına neden oluyor. Dış ticaret açığı bu şekilde inince cari açık da inmiş oluyor. Dolayısıyla yapısal reformlar tamamlanmadan düşüşün kalıcı olacağını söylememiz doğru olmaz.
İkinci sorguladığımız konuya gelirsek...
Cari açığın finansmanı rahat olacaktır.
Çünkü hem oran düşük hem de yabancı sermayenin gelişmekte olan piyasalara karşı risk iştahı yükseldi.