Türkiye'de önemli sorunlardan birisi de kıdem tazminatı. Birçok çalışan tazminatını alamıyor, haksızlığa uğruyor. İşverenler de böyle bir fon ayırmadıkları için işçileri çıkartırken zorlanıyor. Tazminat davaları artık arabulucularda görülecek. Bize gelen sorulardan birçoğu tazminat ile ilgili.
Özellikle hesaplama yapılırken nelerin dikkate alınacağı merak ediliyor. Öncelikle belirtelim. Kıdem tazminatını belirleyen ana unsur sizin aldığınız brüt maaş.
Tazminat son brüt maaş üzerinden hesaplanıyor.
Ancak bu tek başına yeterli değil. Size ödenen diğer paraların da tazminat hesabına katılması lazım. Eğer hesaplama yapılırken bunlar ilave edilmiyorsa paranız eksik ödeniyor demektir.
GİYDİRİLMİŞ ÜCRET KULLANILIR
Örneğin brüt maaşı 3.000 TL olan bir çalışanın 10 yıl sonra alacağı para vergi hariç 30.000 TL olacaktır. Ancak bu çalışana her ay 500 lira da ek ödeme yapılmışsa bu da tazminata ilave edilmelidir. Eğer edilmez ise bu çalışanın kaybı 5 bin lirayı bulacaktır. Yani çalışanın tazminatı giydirilmiş ücret üzerinden yapılmalıdır. İhbar ve kötü niyet tazminatlarında da giydirilmiş ücretten hesap yapılıyor.
Giydirilmiş ücretin tespitinde, 4857 sayılı İş Kanunu'nun 32'nci maddesinde yazılı olan ücrete ek olarak, işçiye sağlanmış para veya parayla ölçülebilir menfaatler dikkate alınır. Buna göre işçiye maaşı dışında ödenen yol, yemek, tazminat, kira yardımı, ikramiye, devamlı ödenen primler gibi süreklilik gösteren ödemeler giydirilmiş ücretin hesabında dikkate alınır. Burada önemli olan husus bu ödemelerin devamlılık göstermesi ve parayla ölçülebilir olmasıdır.
SON 3.5 YIL ÇOK ÖNEMLİ
26.03.1964 doğumlu bir hanımefendinin 4A işe giriş tarihi 15.03.1993'tür. 2007'den itibaren 4B olarak devam etmektedir. 4A uzun vade gün sayısı 901'dir. 4B gün sayısı 3022'dir. Toplamı 3923'tür. Bu kişinin 1984, 1989 ve 1997 doğumlu 3 çocuğu bulunmaktadır (97'li olan için 720 gün eklenir mi?) Bu bilgiler ışığında bu hanımefendi ne zaman emekli olabilir? Kalan günleri toplu ödeme mümkün müdür? Sinem MOLLAHASANOĞLU
Emeklilik hesapları yapılırken son 7 yıllık sigortadaki 3,5 yıldaki kuruma bakılıyor. Bu da 1261 gün ediyor. Yani son 1261 gün hangi kurumda geçmişse o kurumdan emeklilik hesabı yapılıyor. Bahsettiğiniz sigortalı da son 7 yılda daha fazla Bağ- Kur'lu olmuş. Dolayısıyla emeklilik hesaplamaları Bağ-Kur'a göre yapılacak ve 7 bin 200 gün prime ihtiyacı olacak. Yaş şartı ise 49. Bunu doldurmuş. Eğer bundan sonra 1.261 gün 4A'lı olarak çalışırsa bu kez 5.600 gün emekli olması için yetecek. 1997 doğumlu çocuğu için borçlanarak 720 gün kazanabilir. Toplu para ödeyerek emeklilik ise mümkün değil.
ENGELLİ EMEKLİ TEKRAR ÇALIŞIR
Yüzde 45 vergi indiriminden dolayı 4 yıldır emekli maaşı almaktayım. Şimdi tekrar sigortalı olarak çalışmak istiyorum. İşe başladığımda emekli maaşım kesilir mi? Birol HAYAT
Vergi indiriminden faydalanıp engelli aylığından yararlananların emekli olduktan sonra çalışmalarında herhangi bir sakınca yok. Bu şekilde çalışmaya başlarsanız emekli aylığınız kesilmez. Emekli olduktan sonra kısa vadeli sigorta kollarından kaydınız yapılacaktır. Bu prim ikinci bir emeklilik sağlamamaktadır.
Ancak çalışırken meslek hastalığına yakalanır veya iş kazası geçirirseniz iş kazası-meslek hastalığı sonrasında kalıcı araz kalırsa da ikinci bir emeklilik geliri bağlanabilir. Bu durumda iken vefat edilirse de geride kalan hak sahiplerine her iki aylık/ gelir paylaştırılır.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?
11.03.1981 doğumluyum. 01.10.1998 tarihinde meslek lisesi son sınıfta staj yaparken sigorta numarası aldım. 26.01.2004 tarihinde ilk sigortalı olarak işe başladım. Emeklilik yaşım bu durumda kaç olacak? Ferdi ÖZDEMİR
Stajda aldığınız sigorta numarası geçerli olacaktır. Ancak o tarih başlangıç sayılmıyor. Stajda ödenen primler de emeklilik hesabında kullanılmıyor.
Sigortalı olduğunuz 2004 yılına göre 60 yaş ve 7 bin gün prim şartlarınız var.
15 Ağustos 1978 doğumluyum. Sigorta girişim 22.11.2000. Ancak 21.02.1998'de askere gittim. Askerlik borçlanması yaparsam emeklilik şartlarım ne olur? Şu an ki prim gün sayım 6152. Serkan KOYMAT
İşe girişinize göre 60 yaş ve 7 bin gün prim şartlarınız var.
Yaklaşık 15 aylık askerlik borçlanması yaparsanız giriş tarihini 9 Eylül 1999 öncesine çekersiniz ve şartlarınız 58 yaş ve 5975 olur. Böylece iki yıl erken emeklilik hakkı kazanırsınız.