İşyerinden kendi istek ve kusuru dışında çıkartılanlar, son 3 yıldaki prim şartlarını da taşımaları halinde 10 aya kadar maaş alabiliyor. En yüksek maaşları ise bu yıl 2.031 lirayı buluyor. Okuyucularımızdan her gün onlarca soru bize ulaşıyor. Özellikle emeklilik, işsizlik maaşı ve kıdem tazminatı en çok merak edilen konular arasında. Çalışanlar ne zaman emekli olacaklarını, ne kadar maaş alacaklarını, işten ayrılınca tazminat alıp alamayacaklarını ve işsizlik maaşı şartlarını merak ediyor. Şimdi sizden gelen soruları yerimiz nispetince cevaplamaya çalışalım..
ÖDENEK VERİLMİYOR
■ Bir kamu bankasında işçi statüsünde sözleşmeli olarak çalışmaktayım. 6 ay gibi bir süre askere gittiğim için ücretsiz izin aldım ve döner dönmez işime kaldığım yerden devam ettim. Belirtilen sigorta şartlarını sağlıyorum. İşsizlik maaşı alma hakkım bulunuyor mu? Yoksa işe geri döndüğüm için böyle bir hakkım yok mu? Sefa ÇİFTÇİ
İşsizlik maaşı alabilmenin şartları şöyle: İstisnalar hariç kendi istek ve kusurunuz dışında işten çıkartılmış olmanız gerekiyor. Ayrıca son 3 yılda en az 600 gün priminizin yatırılması ve son 120 günde de aynı işyerinde priminizin ödenmiş olması şartları isteniyor. Bu durumda son 3 yıldaki prim gün sayınıza göre 6 ay, 8 ay ve 10 ay gibi sürelerle maaş alıyorsunuz. İşsizlik maaşının üst sınırı brüt asgari ücretin yüzde 80'inden fazla olamıyor. Damga vergisi düşüldükten sonra bu rakam 2019 için 2.031 lira oluyor. Şartlara bakıldığında işsizlik maaşı almak için prim şartlarının dışında işten çıkartılmış olmanız gerekir. Dolasıyla şu anda çalıştığınız için işsizlik maaşı alamazsınız. Eğer işten çıkartılırsanız son 3 yıl ve son 120 gün prim şartlarını da tamamlamışsanız müracaat ederek İŞKUR'dan ödeneğinizi alırsınız.
TOPLU ÖDEME İMKANI YOK
■ Annemin 1996 yılından sigorta başlangıcı var. Prim gün sayısı yetersiz. Şu anda 52 yaşında. SGK'ya toplu prim ödeyerek emekli olma şansı var mıdır? Bu konuda bize yol gösterebilir misiniz? Yunus BEŞİKTAŞ
Öncelikle belirtelim, geriye doğru toplu prim ödeyerek maalesef emeklilik imkanı bulunmuyor. Bunun istisnası borçlanma yöntemidir. Yani erkekler için askerlik, kadınlar için de doğum borçlanması ile toplu ödeme ile prim günü kazanılabiliyor. Annenizin 1996 girişinden sonra doğumları varsa üç çocuğa kadar borçlanarak 6 yıl yani 2160 gün kazanma hakkı bulunuyor. Doğum borçlanması imkanı varsa bununla gün kazanabilirsiniz. Emekli olabilmesi için prim gün sayısını en az 3600 güne tamamlamanız gerekiyor. Bu durumda 58 yaşında emekli olur.
ASTEĞMENE EMEKLİLİK
Sigorta başlangıcım (SSK) 01.08.1998. Asteğmen olarak 2002 yılında askerlik yaptım. 4 ay eğitim, 12 ay asteğmen. Şu an için SGK prim gün sayım e-devlette 5300 olarak gözüküyor (4-A). Doğum tarihim Kasım 1976. Gerçek prim gün sayıma 12 ay yedek subay askerliği (ya da 15 ay) ekleyecek miyim? 5900 prim gün sayısını tamamlayıp çalışmayı bıraktığımı düşünür isek 57 yaşında mı emekli maaşı bağlanacak ? (Yani 25 yıl çalışmama gerek var mı?) Önder ŞAHİN
Daha önce bu köşede yedek subayların emekliliği ile ilgili detaylı bir yazı yazmıştım. (27 Ocak 2018) Yedek subay okullarında geçen süreleri borçlanma imkanınız var. Yedek subaylık günleri ise 4C kapsamında sigortalı olarak değerlendiriliyor. Fiili Hizmet Zammı olduğundan 12 aylık yedek subaylık hizmetiniz sizin ilk sigorta olduğunuz tarihi 3 ay geriye çekiyor. Bu durumda işe giriş tarihiniz 01.05.1998 olacak. Buna göre de 25 yıl 57 yaş 5900 gün şartları oluşacak. Eğer 3 ay geri çekme olmasaydı da aynı şartlar olacaktı hatırlatalım. 4 aylık süreyi borçlanırsanız 16 aylık yani 480 günü hizmetinize eklersiniz. 5900 günü tamamlayıp işi bırakırsanız çalışmasanız da 25 yıllık süre 01.08.2023'de dolacak. Bu sürede çalışmak zorunlu değil.
DUL MAAŞI KESİLMEZ
Annem 19.04.1999 tarihinde sigorta girişli ve 1001 gün prim ödemesi bulunuyor. Emekli olması için ne yapmamız gerekli. Bir de babamdan dul aylığı alıyor o aylık kesilir mi kendi maaşı bağlanınca? Sevcan BAŞAK
Eşlerinden dolayı dul maaşı alanlar emekli olsalar da çalışmaya başlasalar da bu ödenekleri kesilmez. Sadece yüzde 75 olan maaş oranı yüzde 50'ye düşer. O yüzden anneniz emekli olduğunda dul maaşı kesilmez her iki maaşı alır. Ancak bu prim günüyle emeklilik mümkün değil. Annenizin en az 3.600 gün priminin olması ve yaşının da 58'e ulaşması gerekiyor. Sigortadan sonra doğumları varsa borçlanabilir. Yoksa çalışması gerekecek.