Geçen hafta "Çocuğunuz eskisi gibi sevimli değil mi yoksa!" sorusuyla başlayan yazıda, ergenlik dönemine nasıl girdiğimizi anlatmış ve durumu "Kabul etmesi zor ama bitti! Artık karşımızda her yaptığı, her söylediği güzel ve sevimli gelen bir küçük insan yok. Çoğu zaman öfkeli, bencil, hem kendi sınırlarını hem de bizim sınırlarımızı zorlayan biri var.
Çocukça davranan ama yetişkin gibi muamele görmek isteyen biri. Üstelik çoğu zaman aklıyla değil, duygularıyla hareket ediyor" sözleriyle özetlemiştim.
Psikolog Müjde Yahşi'nin "Ergenlik döneminin 3 kilit noktası" başlıklı çalışmasında ilk vurgu yaptığı nokta çok önemliydi. Hatırlayalım:
Ergenlik dönemini en çok, 3 kavram etkiler. İlk kavram; ergen beyninin, bir yetişkin beyni gibi çalışmamasıdır. Yani ergen, bir yetişkin gibi önce düşünüp sonra harekete geçemez. Aksine; önce DUYGULARININ KOMUTU İLE harekete geçer ve SONRA DÜŞÜNMEYE BAŞLAR.
BEN KİMİM, NEYİM?
Psikolog Müjde Yahşi, "Ergenlik dönemini etkileyen diğer önemli 2 kavram kimlik duygusu ve aidiyet duygusu oluşumudur" diyor ve ekliyor: "Kimlik duygusu, aslında doğumdan itibaren başlar ancak ergenlik döneminde ön plana çıkar. Yani ergen "Ben kimim?", "Neyim?", "Ne olmak istiyorum?", "Neden dünyaya geldim?", gibi sorulara cevap arar ve kendi ile ilgili bocalamalar yaşar."
AİLEYE AİT HİSSETMELİ
Bu ifadeler, çocuğa sevilip güvende hissettiği bir aile ortamı sunmanın önemine dikkat çekiyor. Ve de önemli bir tehlikeye: Doğumdan itibaren çocuk aile ortamında güven bulursa, kendisini ailesine ait hisseder ve "Ben değerli biriyim ki ihtiyaçlarım sevgiyle koşulsuz olarak karşılanıyor. O halde ailemin yanında sağlıklı büyüyebilirim" şeklinde bilinçdışı bir inanç geliştirir.
Tersine, çocuk vaktinde güven ihtiyacını karşılayamamışsa, ergenlik döneminde sahiplenme, sahiplenilme arayışına girer. İstenmeyen arkadaşlıklar edinebilir, bir takım yasa dışı gruplara üye olabilir, internette takip ettiği kişilere özenip onlara benzemeye çalışabilir.
EKTİĞİNİ BİÇERSİN
Ve gelelim, uzmanların üstüne basa basa söylediği "İlk 6 yıl çok önemli" cümlesinin sonuç bildirgesine:
Diyor ki Psikolog Müjde Yahşi:
Şu da bilinmelidir ki bir çocuk, en verimli ve sakin dönem olan çocukluk döneminde travmalar yaşamışsa ve yanlış tutumlarla yetiştirilmişse; ergenlikte depresyon, yeme bozuklukları, davranış bozukluğu, kaygı bozuklukları gibi ruhsal problemlerle karşılaşması yüksek ihtimaldir.
EBEVEYNLERE 5 ÖNERİ
■ Ergen çocuk anne babasından daha çok arkadaşlarıyla zaman geçirmekten ya da odasında yalnız kalmaktan hoşlanır.
Onun biraz kendini tanımasına ve sosyalleşebilmesine fırsat verilebilmeli.
■ Ergen çocuğun karşı cinse olan ilgisi başladığı için ebeveynlerin ergenin mahremiyet alanına saygı duymalı. Ebeveynler ergen çocuğun özel hayatı ile ilgili birşeyler paylaşmasını istiyorlarsa korkutmadan empati yaparak yaklaşmalı.
■ Her şeye karşı çıkıyor gibi görünen ergen çocuğun aslında bu tepkilerinin altına bireyselleşme arzusu yattığı bilinmeli.
Birey olduğunu artık daha güçlü şekilde hisseden ergen çocuk ile çatışmak yerine, onun yetişkinliğe hazırlanan bir birey olduğu hatırlanmalı.
■ "Sen ne biçim çocuksun!", "Senden adam olmaz!" gibi eleştirilerden uzak durulmalı aksine ergen çocuğu bolca takdir ederek onun görüşlerinin de değerli olduğu hissettirilmeli.
■ Ebeveynler, sevginin ve disiplinin dengeli şekilde bir arada olduğu bir otorite uygulamalı.