Beş bin ton gibi inanılması güç miktarda altının halen yastık altında atıl durması bankaları harekete geçirdi bir süredir. Aslında, bankalar yerine Merkez Bankası'nın bankaları bu yöne ittiğini söylesek daha doğru olur. TL zorunlu karşılıklarının bir kısmını TL yerine altınla karşılayabiliyor bankalar. 5 bin ton altının bugünkü piyasa değeri ile 300 milyar doları, yani 530 milyar TL'ye tekabül ediyor. Neredeyse milli gelirin yüzde 40'ı. Gerçekten inanılması güç bir durum.
Yastık altındaki atıl altınların mobilize edilip mali sisteme kanalize edilmesi ekonomi açısından hayati önem taşıyor. Öncelikle tasarruflara yadsınamayacak katkı yapacak. Tasarruf oranı gelişmekte olan ülke ortalamasının oldukça altında. Dolayısıyla, bireysel emekliliğin yanı sıra diğer araçların da devreye girmesi gerekiyor. İşte, altın bu aşamada kritik rol üstlenecek. Diğer taraftan, cari açığın makul seviyelerde baskılanması için de kullanılacak atıl altınlar.
MUHAFAZAKARLIK
1994 yılında İstanbul Altın Borsası'nı kurarken biz de yastık altındaki altınlara göz dikmiştik.
Hatta, Dünya Altın Konseyi'nin Türkiye Genel Müdürlüğü kapsamlı anket yaptırmıştı.
Altın sahiplerinin cinsiyetinden tutun sosyo-kültürel düzeyine, altının manevi değerinden nasıl elde edildiğine kadar geniş bir zemini kapsıyordu anket çalışması.
Üstelik bahsettiğim tarihlerde Türkiye ekonomisi inanılmaz kaynak ihtiyacı duyuyordu.
NEDEN DERSENİZ
Sadece toplamın yüzde 10-15'lik kısmını mali sisteme çekebilseydik 15 milyar dolar gibi bir fona sahip olacaktık. IMF'den gelen birkaç milyar doların düzlüğe çıkardığı gerçeğini de ekleyeyim ki miktarı siz canlandırın zihninizde.
3 sacayağı olan altın projesinin ne yazık ki bir tek borsa kısmını başarabildik. Altın rafinerisi ve altına dayalı yatırım araçları kısmını hayata geçiremedik.
Altın bankacılığında iki aşama var. Birincisi, halihazırda altını olanların altınını elinden alıp, fiziki altından yatırım aracı soyut altına yönlendirmek. Tabii, kolye bilezik gibi ziynet altını olanlar bir daha aynı görünümlü altına sahip olamıyorlar. Altınları ağırlık belirlenerek standart altına dönüşüyor. Hayır, ben dedemden ya da ninemden bana hatıra bunu vermem diyenleri unutuyorsunuz. Bir de muhafazakar altın yatırımcısı var, mali kurumlara ve mali sisteme güvenmeyen. Batacak korkusu yaşayan. Bunları da unutun.
Geriye kalanları kazanırsanız ne ala. İkincisi, altını olmayıp da kuyumcuya gidip yatırım amaçlı altın alacakların önünü kesmek.
Yani, fiziki altın yerine bankadan altına dayalı yatırım aracına yönlenmesini sağlamak bir yerde.
KABUL GÜNLERİ
Yatırımcıları her iki aşamada da ikna etmeniz çok zor. Çünkü, Türkiye'deki altın yatırımcıları, mali kurumlar hariç, hem risk açısından muhafazakar hem de gelenekselleşmiş bir yatırım saikı var. Bu yüzden başaramadık.
Ancak, günümüzde bankalar söz konusu gerçekleri içinde barındıran uygulamalarla mobilize etmeye çalışıyorlar yastık altı altınları. Örneğin, Garanti Bankası, her Salı "altın günü" yapıyor. Tıpkı kadınların kendi aralarında yaptığı günler gibi. İş Bankası ise "kuyumcularda altın buluşması" hizmeti geliştirmiş. Verdikleri özel kart ile anlaşmalı kuyumcudan sanki altın alıyormuş gibi yapılıyor ve belli gramdaki sanal altın doğrudan bankadaki "vadesiz altın hesabına" geçiyor. Uzatmayayım, "altın toplama günleri", "altın kabul günleri" gibi örneklerde var bazı bankalarca başvurulan.
Sonuç, olarak altın yatırım fonu, altın mevduat hesabı, altın tahvili gibi geniş yelpazeye yayılan yatırım araçlarının kesinlikle değerlendirilmesinde fayda görüyorum. Çünkü, saklama maliyetlerinden ve çalınma risklerinden koruduğu gibi, TL mevduat garantisi ya da anapara garantisi ile de avantajlar sağlıyor.
