Türkiye'de staj sigortası emeklilikte geçerli değil.
Milyonlarca çalışan borçlanma hakkı ile bu günlerini saydırmayı bekliyor. Oysa bazı meslekler staj sürelerini borçlanabiliyor.
Uzun süredir Türkiye'de tartışılan konulardan birisi de, staj ve çıraklıkta geçen sürelerin emeklilik hesabında kullanılması.
Yasalarımıza göre çıraklık ve stajda yapılan sigorta, emekliliğe tabi sigorta değil.
Yatırılan primler yalnızca iş kazası ve meslek hastalığı sigortasına kapsayan primlerden oluşuyor.
Stajyerler için ödenecek prim miktarı belirlenirken prime esas kazanç alt limiti yani brüt asgari ücret esas alınıyor.
Dolayısıyla bu süreler emeklilik hesabına katılmadığı gibi, sigorta başlangıcı olarak da sayılmıyor.
Sadece verilen sicil numarası geçerli oluyor. Yani meslek lisesi sonrasında 1988'de staj yapmış bir erkek sigortalı 50 yaşında emeklilik hakkı kazanacakken, üniversite sonrası 1994 yılında çalışmaya başlamışsa 54 yaşında emekli olabiliyor. İkincisi stajda geçen süreler prim günlerine eklenmiyor. Bunları borçlanma hakkı da verilmiyor. Peki verilebilir mi? Elbette verilebilir çünkü zaten böyle bir uygulama yapılıyor.
BORÇLANMA MÜMKÜN OLABİLİR
Eğer hak verilirse bugün emekliliği için bu sürelere ihtiyacı olan sigortalılar borçlanma yolu ile staj çalışmalarını hesaplarına katabilir ve primlerini artırabilir.
Bu aynı zamanda Sosyal Güvenlik Kurumu açısından da bir kaynak oluşturacaktır. Bunun örneği de avukatlıkta yaşanıyor.
Avukat adayları mezuniyet sonrasında 1 yıl kadar staj yapıyor.
Eğer bu süreler içerisinde sigortalı olmaksızın staj yapmışlarsa, bu süreleri borçlanmaları mümkün. Bu süreler için belirleyecekleri prime esas kazanç seviyesi üzerinden yüzde 32 oranında prim ödeyerek borçlanmalarını gerçekleştirebilirler.
Bunun dışında staj borçlanması yapılan süreler şöyle:
Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için yurtiçinde ya da yurtdışında geçirilen normal doktora veya uzmanlık öğrenim süreleri,
Hekimlerin fahrî asistanlıkta geçen süreleri,
1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanun uyarınca yurtdışında resmi öğrenci olarak geçirilen süreler.
MESLEKİ EĞİTİME KATKI
Bugün sanayide olsun, KOBİ'lerde olsun en büyük eksiklik ara eleman sıkıntısı olarak görülüyor.
Yani mesleki eğitime olan ilginin azlığı üretimi de etkiliyor.
Yüzbinlerce işsiz mühendisi olan Türkiye kaynak yaptıracak eleman bulamıyor. Eğer meslek lisesinde başlayan staj dönemi emeklilik hesabında kullanılır hale gelirse bu okullara ilginin artacağı da aşikar.
ANNELER KULLANIYOR
Staj sigortası anneler için doğum borçlanmasında bir avantaj sağlıyor. Bilindiği gibi anneler sigortadan önceki doğumlarını borçlanamıyorlar.
Ancak burada normal çalışma değil stajda geçerli sayılıyor.
Stajdan sonra gerçekleşen doğumlar borçlanılabiliyor.
RAPOR GEREKİYOR
Meslek lisesi, çıraklık sigorta kartımı görünce (1988) gerçekten sigortalı oldum sanmıştım. 1969 Haziran 20 doğumluyum. İlk işe girişim 2002 yılı Eylül ortaları. Toplam, 4.781 gün olmuş. 2014, 43 yaşımda epilepsi hastası oldum. Emekliliğimi talep etmek istiyorum, nasıl bir yol izlemeliyim? Özer YAŞA
Emeklilik hesabınız yukarıda da anlattığımız gibi staj sigortasından değil 2002 yılından yapılacak.
Buna göre de 7 bin gün ve 60 yaş gerekiyor. Hastalığınız dolayısıyla malulen emekli olmak istiyorsanız bunun için SGK'ya başvurarak hastaneye sevkinizi talep etmeniz lazım. En az yüzde 60 oranında rapor alırsanız ve bu rapor SGK tarafından onaylanırsa malulen emekli de olabilirsiniz.
ÜÇ ŞART LAZIM
İşe giriş tarihi 1986 olan 1963 doğumlu bir kişi (erkek) 2019 yılında 10 yıllık (3600 gün) sigortalılık durumunu tamamladığında ne zaman emekli olmayı hak kazanır? Cihan CAN
Kısmi emeklilik yani 15 yıl 3.600 günle emeklilik için ilk şart 9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olmak. Bunun dışında 15 yılın tamamlanması, 3.600 günün dolmuş olması ve erkekler için 55 kadınlar için de 50 yaşın bitmiş olması gerekiyor. Bu şartlardan en son hangisi gerçekleşmişse şartlar da ona göre belirleniyor.
Sizin sorunuzda 3.600 gün 2009'da tamamlanmış olsa dahi henüz 55 yaş dolmamış. 55 yaş 2018'de tamamlanacağı için emeklilik şartı da 60 yaş olacaktır.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?
1980 doğumluyum. İlk sigorta girişim 1997 staj girişim. Ne zaman emekli olurum? Bir bebeğim var. (Cansu)
Emeklilik için staj başlangıcı maalesef sayılmıyor. İşe ne zaman girdiğinizi bilmemiz gerekiyor. Buna göre hesaplama yapabiliriz. Ancak bebeğiniz stajdan sonra doğduysa borçlanarak 720 gün prim kazanabilirsiniz.
18.05.1977 doğumluyum.05.10.1996 tarihinde işe girdim ve halen çalışıyorum. 2000 yılında bir bebeğim oldu ve ben çalışmaya ara vermiştim. Ne zaman emekli olurum? Serpil TEMİZ
20 yıl 53 yaş ve 5900 gün şartlarınız bulunuyor. Primi yazmamışsınız ancak yılınız tamam. Priminiz ve yaşınız da tamam olunca emekli olursunuz.
Çalıştığınıza göre prim sorununuz olmaz. Ancak eksik kalırsa doğum borçlanması ile 720 gün kazanırsınız.
10.01.1969 doğumluyum. 21.09.1989 tarihinde sigortalı oldum. 7500 günüm var. Ne zaman emekli olurum? Cem KARA
25 yıl 51 yaş ve 5450 gün şartlarınız var. Yıl ve prim tamam. Yaşınızın dolacağı 10.01.2020'de emekli olursunuz.