Reel kesim temsilcilerinin hem mevcut durum hakkındaki düşüncelerini hem de ileriye yönelik beklentilerini ölçen anket çalışmalarından halen iyimserleşemediklerini gözlemliyoruz.
Merkez Bankası'nın ve Türkiye İstatistik Kurumu'nun yaptıkları "Reel Kesim Güven Endeksi" ve "Kapasite Kullanım Oranları" anketlerinden önümüzdeki 3 ayda da temkinli olmayı tercih ettikleri açıkça ortaya çıkıyor.
Faiz oranları yüksek seyredince büyümenin en önemli bileşeni iç talebin canlanması da doğal olarak zora girdi. Malum Merkez Bankası, enflasyon beklentilerin üzerine çıkınca ortalama fonlama oranını yükseltmek zorunda kaldı. Tabi piyasalar Merkez Bankasını paranın maliyetinin artması sonucu izlemek durumunda kalınca kredi kanalları biraz daraldı. Ekonomiyi canlandırmak için Hükümetin aldığı bazı önlemler var. Bunların olumlu etkileri zamana yayılabilir.
Ancak Merkez Bankasının kredi kanalını genişletmek adına aldığı bir karar var ki, hızlı bir şekilde etkisini gösterebilir.
KREDİ HACMİ GENİŞLEYECEK
Merkez Bankası bankaların elindeki senetleri karşılık kabul ederek bankalara likidite verecek.
Bankalar da bu likiditeyi kredi olarak kullanacaklar. Bir yerde Merkez Bankası bu yolla kredi hacmini genişletmiş olacak.
Küçük bir parantez açalım; bir bankanın verdiği kredi geri dönmezse bunun geri ödememe riskini Merkez Bankası üstlenecek.
Faiz oranları yüksek olduğu için daha fazla likidite ile bankaların maliyetlerini aşağı çekerek bu yolla bankaların ve dolayısıyla kredilerin maliyetini düşürmüş oluyor. Parantezi kapatalım.
Anket sonuçlarına değinip reel kesimin ileriye yönelik ekonomiye bakış açıların değerlendirelim...
2017 yılı Mayıs ayında Reel kesim güven endeksi bir önceki aya göre 2,0 puan aşağı geldi.
Endeksin hesaplanmasında göz önünde bulundurulan alt kalemlerinden son üç aydaki toplam sipariş miktarı, genel gidişat, mevcut toplam sipariş miktarı, gelecek üç aydaki toplam istihdam miktarı ve sabit sermaye yatırım harcaması endeksi artış göstermiş. Ancak, gelecek üç aydaki ihracat sipariş miktarı, gelecek üç aydaki üretim hacmi ve mamul mal stoku miktarına ilişkin değerlendirmeler endeksinde gerileme söz konusu olmuş.
SİPARİŞLER GERİLEMİŞ
İlginç bir detay dikkat çekiyor; son üç ayda üretim hacmi ile iç piyasa sipariş miktarında artış bildirenler lehine olan eğilim bir önceki aya göre güçlenmiş, ihracat sipariş miktarında artış bildirenler lehine olan seyir bir miktar zayıflamış.
Mevcut dönemde firmaların aldıkları siparişler de mevsim normallerinin altında kalmış ve bir önceki aya göre zayıflamış, mevcut mamul mal stoklarının seviyesinin mevsim normallerinin üstünde olduğu yönündeki değerlendirmeler ise güçlenerek devam etmiş. Mevcut durum böyle...
Ama gelecek üç aya yönelik değerlendirmeler ne yazık ki mevcut durum gibi pozitif değil. Üretim hacmi, ihracat sipariş miktarı ve iç piyasa sipariş miktarına ilişkin artış yönlü beklentiler zayıflamış.
Benzer şekilde gelecek üç aydaki istihdam ve gelecek on iki aydaki sabit sermaye yatırım harcamalarına ilişkin artış yönlü beklentiler ise güçlenerek devam etmiş.
Sözün özü mevcut durum ile ilgili reel kesim temsilcileri kısmen pozitif iken ileriye yönelik önlerini görmek istiyorlar. İç ve dış talepteki hareketlenmeye göre kapasite kullanım oranlarını yükseltecekler ve yatırım harcamalarını da artıracaklar.