Sosyal Güvenlik Kurumu olarak görevlerimizden biri de vatandaşlarımızın ve işverenlerin yükümlülüklerini yerine getirip getirmediğini gerek sistem üzerinden gerekse yerinde yapılan denetimler ile kontrol etmektir. Bu anlamda gerçekleştirdiğimiz denetimlerin temelini ise kurum zararının ve haksız menfaatlerin oluştuğu; kayıt dışı istihdam, anlaşmalı boşanma ve sahte sigortalılık konuları oluşturmaktadır.
Geçtiğimiz günlerde yurtdışında yaşayan ve borçlanma yaparak Türkiye'den emekli olan vatandaşlarımızın maaşlarının iptal edildiğine dair haberler basında yer aldı. Genel olarak iptal edilen maaşların nedeni ise borçlanma yaparak emekli olan vatandaşların Türkiye'de fiili olarak çalışmadan sahte işyerlerinde kendilerini sigortalı olarak göstermeleri ve çalışmaların iptal edilmesi nedeni ile aylığa hak kazanma koşullarını kaybetmeleridir.
Ülkemizde 4/a yani SSK'dan emekli olma şartları ile daha erken emekli olunduğundan yurtdışı borçlanma yapacak sigortalılar da bu nedenle borçlanma yapmadan önce Türkiye'de belli bir süre çalıştıktan sonra borçlanma yapmaktaydılar.
Yapılan kontrol ve denetimlerde bu kişilerden fiili olarak çalışmadıkları tespit edilenlerin bu günleri iptal edilmekte olup 4/a kapsamında yaptıkları borçlanmalar iptal edilerek 4/b kapsamında değerlendirilmektedir.
Bu son durumda da aylığa hak kazanma koşullarını yerine getiremeyenlerin aylıkları iptal edilmekte ve aldıkları maaşlar geri alınmaktadır. Yasayla bu usulsüzlüğün de önüne geçilmeye çalışılmıştır.
PRİMLER KURUMA YATIRILMIYOR
Sahte sigortalılığı iki şekilde değerlendirebiliriz.
Bunlardan birincisi fiilen mevcut olan, yasal olarak faaliyet gösteren bir işyerinde, çalışıyormuş gibi gösterilerek ve sigorta bildirimlerinin yapılması ve parasal olarak primlerinin gerçekten ödenmesidir. Bu yola başvuran kişiler genel olarak primlerin Kurumumuza yatırıldığını ve fiili çalışmanın önemli olmadığını düşünüp yanılgıya düşmektedirler.
İkinci yol ise fiilen mevcut olmayan ve sadece kağıt üzerinde mevcut olan işyerlerinden, gerçekte fiilen çalışmayan kişilerin sigorta bildirimlerinin yapılması ancak parasal olarak primlerinin ödenmemesidir. Sahte sigortalı olan kişiler, dolandırıcılara ödedikleri paraların prim olarak Kurumumuza yattığını sanmakta ancak dolandırıcılar ödenen bu paraları kuruma ödemeyerek daha sonra ortadan kaybolmaktadır.
Sahte sigortalılık yoluna başvuran kişiler genel olarak yasaların sağlamış olduğu tüm haklardan en kısa sürede faydalanma amacı gütmektedirler.
Bu nedenler sonucunda kişiler genellikle bir tanıdıklarına müracaat ederek onların yanında çalışıyormuş gibi kendilerini sigortalı göstermesini istemekte, ya da bu işi meslek edinen dolandırıcıların ağına düşerek, belli bir miktar ücret karşılığında kendilerini bir işyerinde sigortalı olarak göstermelerini istemektedirler.
Bu konunun farklı bir boyutu da işveren yönüdür. Sigorta ve vergi teşviklerinden faydalanmak isteyen işverenler, herhangi bir işte çalışmayan tanıdıklarını sigortalı olarak göstermekte ve teşviklerden yararlanmak istemektedir. Ya da kendi işyerinde fiili olarak çalışan işçilerini, ödemesi gereken primin daha altında bir ücretle sahte bir işyerinde sigortalı göstermektedir. Böylece işveren daha az prim ödemekte ve fiili olarak çalışan işçi de sistemden kontrol ettiğinde sigortalı olarak gözükmektedir.
AYLIKLAR FAİZİYLE GERİ ALINIYOR
Sigortalılarımızın Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlüklerimizden aldıkları Tescil ve Hizmet Dökümünün sol tarafında, denetimlerimiz sonucunda sahte olduğu tespit edilen çalışmalar (S) kodu ile işaretli olarak yer almaktadır.
Ayrıca sigortalılarımız Kurumumuz web sayfasından ya da E-devlet üzerinden hizmet dökümlerini kontrol ettiklerinde sigortalı bildirimlerinin yapıldığı işyerlerinin sicil numarası ve unvanlarını görebilirler ve doğru işyerinden bildirilip bildirilmediklerini kontrol edebilirler.
Yukarıda saydığımız tanımlar içerinde yer alan ve çalışmaları fiili olmadığı halde Kurumumuza bildirilen kişilerin sahte çalışmaları iptal edilmekte, eğer kişi emekli ise ödenen emekli aylıkları ve sağlık giderleri yasal faiziyle birlikte geri alınmaktadır.
Yasal ve gerçek İşverenlerimizin işyerlerinde sahte sigortalılık tespit edilmesi halinde, teşvikler, destekler yasal faizi ile geri alınmakta ayrıca bir yıl süreyle devletin sağladığı tüm destek ve teşviklerden men edilmektedir.