Sosyal güvenlik mevzuatımızda bazı rahatsızlıkları ya da engelleri bulunan vatandaşlar için erken emeklilik imkânları bulunuyor. Bunlar malulen emeklilik ve engelli emekliliği. Malulen emeklilik sonradan çıkan rahatsızlıklarla oluyor. Ya da iş kazası ile gerçekleşiyor ve çalışma gücünün en az yüzde 60 kaybolmasıyla kazanılabiliyor.
Engelli emekliliği ise doğuştan meydana gelen engellilik veya rahatsızlık sonucu alınan vergi indirimi sonrasında ortaya çıkıyor. Burada da en az yüzde 40 iş görme kaybı aranıyor.
Engellilik oranı en az yüzde 40 olan SSK'lı ve memur çalışanlar vergi indiriminden faydalanarak erken emeklilik imkânına kavuşuyor. 2008 sonrasında ise Bağ-Kur'lular için de bu hak bulunuyor.
Burada yaş şartı aranmazken sigortalılık süreleri 15-20 yıl arası, prim gün sayısı da 3600 ile 4400 arasında değişiyor.
VERGİ DAİRESİNE GİTMENİZ LAZIM
Erken emeklilikten yararlanmak için öncelikle vergi indirimi almak gerekiyor. Defterdarlık ya da vergi dairelerine müracaat ederek işlemleri başlatmak mümkün. Başvuru için kimlik belgesi dilekçe ve işyerinizden sigortalı çalışıldığına dair belge yeterli oluyor. Sonrasında bir hastaneden engellilik derecesini raporla tespit etmek gerekiyor.
Bunun için vergi dairesi sizi bir hastaneye sevk ediyor ve raporunuz hazırlanıyor.
1 Ekim 2008 tarihinden itibaren Bağ- Kur (4/B) sigortalıların da engelli olarak erken emekliliklerinin yolu açıldı.
Buna göre, yüzde 60 ve üzeri engeli olanlar 15 yıl 3 bin 960 gün, yüzde 50 ile 59 arasında olanlar 16 yıl 4 bin 320 gün, yüzde 40-49 arasında olanlar ise 18 yıl 4 bin 680 günden emekli olabilecek.
MEMUR DA HAKTAN YARARLANIYOR
Memurlar da Bağ-Kur'lular gibi 1 Ekim 2008 sonrasında bu haktan yararlanmaya başladılar. Bu tarihten önce kamuda çalışmaya başlamış ve en az yüzde 40 raporu olanlar veya en az yüzde 40 olmak üzere doğuştan engelli olan memurlar en az 5400 gün (15 yıl) primi ödenmiş olmak şartıyla emekli olabiliyor. Eğer memurlar 1 Ekim 2008'den sonra göreve başlamışlar ve engellilik oranları yüzde 40 ve üstündeyse onlar için de erken emeklilik şartları bulunuyor.
BİR YIL ERKEN EMEKLİ OLUR
Engelli çocuğu olan anneler için erken emeklilik olduğunu duydum.
Benim de engelli çocuğum var. Nasıl bir yol izlemeliyim?
Meral TEKİN
Yasalarımız engelli çocuğu bulunan anneler için erken emeklilik imkanı tanımış durumda. 5510 sayılı yasanın çıktığı 1 Ekim 2008 sonrasındaki primlerin artırılması imkanı bulunuyor. Yani başkasının bakımına muhtaç derecede engelli çocuğu bulunan annelerin 1 Ekim 2008 sonrası primlerinin dörtte biri toplam primlerine ekleniyor. Bu süre yaş şartınızdan da düşülüyor. Ağır engelli çocuğuna bakan bir annemiz 10.05.1992 tarihinde sigortalı olmuş olsun. Bu annemizin 01.10.2008'e kadar da 3 bin günü birikmiş olsun. 2008'den sonra da 4 yıl çalıştığını farz edelim. Toplamda prim süresi 4440 gün olacak. Hesap şöyle yapılacak: Annemizin emeklilik şartları 20 yıl 48 yaş ve 5525 gün. Annemiz 01.10.2008'den sonra 4 yıl (1440 gün) çalıştığı için yasa gereği primlerine 360 gün (1 yıl) daha eklenecek.
Böylece toplam primleri 4800 gün olacak. 48 olan yaş şartı da 47'ye indirilecek. Böylece annemiz hem 1 yıl daha az çalışacak hem de bir yaş daha erken emekli olacak. Tabii engellilik durumu raporla belirleniyor.
Bunun için SGK'ya başvurmalısınız.
İŞTEN ÇIKARTILMANIZ GEREKİR
2018 Eylülde işe başladım ama sigortamı 01 Ocak 2019 tarihinden itibaren başlattılar, sigortasız çalıştığım sürenin tazminatını alabilir miyim? Halen aynı iş yerinde çalışmaktayım.
Kerim ARSLAN
İşyerinde halen çalışırken tazminat almanız mümkün değildir. İş sözleşmenizin kıdem tazminatını almanızı gerektirecek sebeplerden biri ile sona ermesi halinde kıdem tazminatının hesabında ilk işe giriş tarihiniz esas alınır. Bunun için de iş mahkemesine hizmet tespit davası açarak sigortasız çalışmış olduğunuz sürenin tespit edilmesi ve giriş tarihinizin belirlenmesi gerekir.
MAAŞTAN KESİNTİ YAPILIYOR
İşveren işe geç kalanların ücretinden ne kadar geç kalmışlarsa 2 katı tutarında kesinti yapacağını ve kimsenin işe geç gelmemesi gerektiğini söyledi. İşverenin işe geç kalan personelden bu şekilde maaş kesintisi yapması yasal mı?
Bu konuda yasal haklarımız nelerdir? (İsmi saklı)
ş Kanunu'na göre; işçinin işverenin emir ve talimatlarına uyma borcu bulunmaktadır.
Bu nedenle işveren mesai saatlerine riayet etmeyen işçiden çalışmadığı sürenin ücretini kesebilir. Ancak 1 saat geç kalmış iseniz 1 saatlik ücretinizi kesebilir.
2 saat geç kalınmışsa 2 saat tutarında kesinti yapabilir.
Ancak belirttiğiniz gibi 1 saatlik gecikme yapan çalışandan 2 saatlik kesinti yapılamaz.