Yetmiş yıl tahtta kalarak "Dünyanın En Uzun Hüküm Süren Kralı" unvanına sahip Tayland Kralı Bhumibol Adulyadej'in ölümünün ardından halkın "siyahlara bürünmesi", beni yıllar öncesine götürdü ve bu ülkede yaşadığım "siyah giysi" krizini hatırlattı.
Parlamenter monarşi ile idare edilen Tayland, dünyanın en turistik ülkelerinden biri.
Yılda 20 milyondan fazla turistin ziyaret ettiği ülkede halk tarafından çok sevilen kralın doğum günü törenleri de turistlerin ilgisini çeken bir şölene dönüşüyor.
Ben de kralın 65. yaş günü kutlaması için Tayland Kültür Bakanlığı'nın davetiyle ilk kez 1993 yılında bu ülkeye gitmiştim.
Bir haftalık ziyaret sırasında emrime tahsis edilen rehber ve şoförle birlikte başkent Bangkok'un turistik yerlerini gezdikten sonra, önce meydanda sonra Saray'da verilen davete katılmak üzere en şık kıyafetimi giyip beni bekleyen rehberimin yanına indiğim zaman yaşanmıştı kriz.
MATEM RENGİ
Gezi boyunca her daim güler yüzlü olan rehberin yüzü beni görür görmez asılmış ve "Böyle mi geleceksiniz saraya?" diye sormasına neden olmuştu.
"Ne var ki!" demiştim şaşırarak. Her kadının gardırobunda bulunan şık bir siyah elbise giymiştim zira.
"Ama siyah giymişsiniz!" "Evet. Biz davetlere giderken siyah giyeriz genelde" "Ama siyah matem rengidir. Biz siyahı sadece cenaze törenlerinde giyeriz. Oysa bugün Kral'ın doğum günü. Mutlu bir gün..." Olanca kibarlığıyla simsiyah bir görünümle beni törene götüremeyeceğini söylemişti ama benim de yanımda başka elbise yoktu!
Çözümü elbisenin üzerine kırmızı-bordo renkli şifon bir gömleği geçirmekte bulmuştum
Çaresiz boyun eğmişti ama yanımda olmaktan da büyük utanç duymuştu rehberim.
Hakikaten o gün benden başka siyah giyen yoktu Bangkok sokaklarında. Bırakın siyahı, koyu renk giyen bile yoktu. Tüm kadınlar ve erkekler sarıdan yeşile, pembeden turuncuya, turkuvazdan mora, gökkuşağının en canlı renkleriyle bezenmişti. Hem renkli hem de parlaktı giysileri. Saten, şantug ve ipek kumaşlarla göz kamaştırıyorlardı.
O kadar sönük kalmıştım ki yanlarında.
Üstelik ayıplayan bakışlara maruz kalmıştım
BİR YIL SÜREYLE YAS
Şimdi ise bütün Tayland siyahlar içinde.
Taylandlılar 30 gün boyunca siyah giyecek ve "eğlenceli aktivitelerden" uzak duracaklar.
Devlet memurları ise, bir yıl boyunca siyah elbiselerle işe gitmek zorundalar. Çünkü resmi yas süresi 1 yıl. Gelenekler de bu süre boyunca siyah giyinmekten yana.
Bu yüzden mağazalarda siyah renk giysi kalmamış. Tayland halkı, çözümü renkli elbiselerini büyük kazanlarda siyaha boyamakta bulmuş. Anlayacağınız şu aralar Tayland'da siyah giysi krizi yaşanıyor.
Yas nedeniyle ülkede sinema gösterimleri, konserler ve spor etkinlikleri ya iptal edildi ya da ertelenmiş. Gazeteler siyah-beyaz baskıyla çıkmış. Haber siteleri sayfalarını siyah beyaz yapmış ve Tayland'daki tüm televizyon kanalları, Kral'ın hayatı hakkında programlar yayınlamaya başlamış.
70 yıldır doğum günü törenlerine alışkın olan halk 1950 yılından beri ilk kez bir kral cenazesine tanık oluyor. O yıl vefat eden Kral'ın ağabeyinin külleri 42 tonluk atlı bir araba tarafından çekilmiş.
Budist inançlarına göre hayatını kaybeden Kral Bhumibol'ün bedeni de yakılacak.
Ancak bu işlemden önce 70 yıl hüküm süren kralın bedeni cenin pozisyonunda mumyalanacakmış.
Kralın yakılma töreninin hazırlığının aylar sürmesi bekleniyor.
Bir bilgi de tahta 64 yaşındaki Prens Maha Vajiralongkorn'un geçeceği. Ancak Prens yas tutmak istediğini belirterek sürecin geciktirilmesini istemiş. Zamanının çoğunu yurtdışında geçiren ve Tayland halkı tarafından pek tanınmayan yeni Kral'la birlikte pek çok şey değişebilir.
Ortadoğu savaşlar nedeniyle acı çekerken, Uzakdoğu da Kral'ın ölümü nedeniyle üzgün işte.