Enflasyon Nisan ayında başladığı tırmanışına Temmuz ayında da devam etti. Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) yüzde 0.31, Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) ise yüzde 0.99 yükseldi. Yıllık bazda ise TÜFE yüzde 8.38, ÜFE de yüzde 6.61 düzeyine ulaştı. Her iki enflasyon göstergesinde de aslan payının gıda grubunda olduğu görülüyor. Büyüme hızının ılımlı seyri gibi olumlu faktörler enflasyonun daha da yükselmesini engellemiş.
Talebe bağlı ölçülen tüketici enflasyonuna değinelim, ardından maliyet enflasyonunu gösteren ÜFE'ye geçelim.
Nisan ayında yüzde 6.13 seviyesinde olan TÜFE'nin Temmuz itibarıyla yüzde 8.38'e kadar çıkmasının iki temel nedeni var; Birincisi işlenmemiş gıda fiyatları, ikincisi enerji fiyatlarında baz etkisi. Temmuz ayı verilerine göre yıllık bazda alkollü içecekler ve tütündeki fiyat artış oranı yüzde 15.99 olmuş. Gıda ve alkolsüz içecekler ikinci sırada yüzde 12.72 ile. Merkez Bankası enflasyon raporunda gıda grubunun etkisini açık bir şekilde vurgulamıştı. "İşlenmemiş gıda grubunda hem taze meyvelerdeki yüksek fiyat artışı hem de sebze fiyatlarındaki baz etkisi ile yıllık enflasyon belirgin olarak artmıştır."
ENERJİ ETKİSİ
Enflasyonun yükselmesinde rol oynayan enerji fiyatları TL'nin değer kaybetmesine bağlı olarak etkili oluyor. Yılın ilk çeyreğinde petrol fiyatlarının düşmesi, aynı zamanda TL dolar kurunun yatay seyretmesi sonucu enerji grubunun enflasyonun düşük kalmasına katkı yapmıştı. Ancak, ikinci çeyrek itibarıyla rüzgarın terse dönmesiyle baz etkisi devreye girdi. Merkez Bankası, Ağustos ayında ve sonrasında baz etkisinin kaybolacağı ve enflasyon düşüşüne katkı yapacağını öngörüyor.
ÜFE'nin sadece 2 ay içinde yüzde 2.17'den yüzde 6.61'e fırlamasının temel nedeni yine aynı; tarım sektörü daha doğrusu meyve ve sebze fiyatlarındaki dramatik artış. ÜFE sepetinin içindeki 788 maddeden 465'nin fiyatları yükselmiş Temmuz ayında. Eğer küresel büyüme hızı çok yavaş olmayıp emtiaya olan talep yüksek seviyelerde olsaydı, ÜFE büyük olasılıkla TÜFE'yi de sollayabilirdi. Gerek gelişmiş gerekse gelişmekte olan ülkelerin büyüme hızları oldukça ılımlı olduğundan temel girdilere ve bazı emtialara olan talep sınırlı düzeylerde kalıyor.
TÜFE ve ÜFE'nin yanı sıra Merkez Bankası enflasyon gelişmelerini takip ettiği radarında diğer bazı parametreleri daha izliyor. Yayılım endekslerinden Özel Kapsamlı TÜFE H ve I para politikasının rotasında kritik önem taşıyor. H ve I grubu enflasyonların yıllık bazda sırasıyla yüzde 6.49 ve yüzde 6.09 düzeylerine geldiler. Yani Merkez Bankası'nın tolerans marjları içinde. Alternatif çekirdek enflasyon göstergelerinden FSORE (faktör modele dayalı gösterge) ve SATRIM (Mevsimsellikten arındırılmış veriler ile hesaplanmış ortalama budanmış enflasyon) aynı şekilde Merkez Bankası'nı rahatsız etmeyecek patikada seyrediyorlar.
İLK 5'TEYİZ
Son olarak hep övündüğümüz "nereden nereye geldi enflasyon" muhabbetine değinelim. Doğru yüzde 80'lerden tek hanelere geldi enflasyon. Ama tek Türkiye'de değil tüm ülkelerde de. Venezüella zirvede yüzde 39.6 ile. Hindistan yüzde 9.9, Mısır yüzde 9.8 ve Endonezya yüzde 8.6 ile takipteler. En yüksek enflasyon sıralamasında 5'inci kim biliyor musunuz? Türkiye. Dört haneli Latin Amerika ülkelerini sorarsanız; Brezilya'da yüzde 6.7, Kolombiya'da yüzde 2.2 ve Şili'de yüzde 1.9 seviyesinde.
Sözün özü, Merkez Bankası'ndan artan enflasyon karşısında ek sıkılaştırmaya gitmesini beklememeliyiz. Zaten, kurlardaki aşırı oynaklığa karşı geçen ay faiz koridorunun üst bandını genişletmiş borç verme faiz oranını 75 baz puan yükseltmişti. Faiz silahındaki mermileri fiyat istikrarı için harcamak istemeyecek. Çünkü önümüzdeki aylarda, özellikle Eylül itibarıyla finansal istikrar için bu mermilere çok ihtiyacı olacak Merkez Bankasının.
